Ποιες είναι οι 25 εταιρείες που είναι πιο ισχυρές από πολλές χώρες του κόσμου;
Η παγκοσμιοποίηση επηρεάζει το εμπόριο, με πολλές εταιρείες να δραστηριοποιούνται διασυνοριακά.
Οι διακρατικές εταιρείες (TNCs) ή οι πολυεθνικές εταιρείες (MNCs) είναι εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία χώρες.
Οι TNCs τείνουν να έχουν γραφεία και κεντρικά γραφεία στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Συχνά έχουν εργοστάσια σε χώρες που δεν είναι τόσο ανεπτυγμένες οικονομικά για να επωφεληθούν από το φθηνότερο εργατικό δυναμικό.
Όταν ένα TNC βρίσκεται εντός μιας χώρας, υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Τα πλεονεκτήματα των TNCs που βρίσκονται σε μια χώρα περιλαμβάνουν: δημιουργία θέσεων εργασίας, σταθερό εισόδημα και πιο αξιόπιστο από τη γεωργία, βελτιωμένη εκπαίδευση και δεξιότητες, επενδύσεις σε υποδομές, π.χ. νέους δρόμους – βοηθά τους ντόπιους, καθώς και τα TNCs συμβάλλουν στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων με στόχο μια καλύτερα αναπτυγμένη οικονομική βάση για τη χώρα.
Τα μειονεκτήματα των TNCs που βρίσκονται σε μια χώρα περιλαμβάνουν: Υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, απασχολούνται λιγότεροι εργαζόμενοι, λαμβάνοντας υπόψη την κλίμακα των επενδύσεων, χειρότερες συνθήκες εργασίας σε ορισμένες περιπτώσεις, ζημιά στο περιβάλλον, αγνοώντας τους τοπικούς νόμους τα κέρδη πηγαίνουν σε εταιρείες στο εξωτερικό και όχι σε ντόπιους, μικρή επανεπένδυση στην τοπική περιοχή.
Τα εργοστάσια είναι συχνά χαλαρά και οι θέσεις εργασίας ανασφαλείς, αφού αν το εργατικό κόστος αυξηθεί, η εταιρεία μπορεί να μετακομίσει αλλού.
Ορισμένοι ειδικοί αναφέρουν ότι οι 300 μεγαλύτερες TNCs κατέχουν ή ελέγχουν τουλάχιστον το ένα τέταρτο των παραγωγικών περιουσιακών στοιχείων ολόκληρου του κόσμου.
Αυτό αξίζει περίπου 5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό καταδεικνύει την τεράστια κλίμακα και την επιρροή των TNCs στο παγκόσμιο εμπόριο.
Η ιστορία της Accenture μοιάζει με το αρχέτυπο του αμερικανικού ονείρου. Μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες συμβούλων στον κόσμο, η οποία διαθέτει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια έσοδα, γεννήθηκε τη δεκαετία του 1950 ως ένα μικρό τμήμα της λογιστικής εταιρείας Arthur Andersen.
Το πρώτο μεγάλο έργο της ήταν η παροχή συμβουλών στη General Electric για την εγκατάσταση ενός υπολογιστή σε μια εγκατάσταση στο Κεντάκι, προκειμένου να αυτοματοποιηθεί η επεξεργασία των πληρωμών.
Ακολούθησαν αρκετές δεκαετίες ανάπτυξης και το 1989 το τμήμα ήταν αρκετά επιτυχημένο ώστε να γίνει ο δικός του οργανισμός: Andersen Consulting.
Ωστόσο, μια βαθύτερη ματιά στην επιχείρηση δείχνει ότι η άνοδός της ξέφυγε από την αμερικανική τροχιά.
Αυτό δεν συνέβη επειδή άνοιξε γραφεία στο εξωτερικό, στο Μεξικό, στην Ιαπωνία και σε άλλες χώρες – η διεθνής επέκταση είναι συνηθισμένη πρακτική για πολλές αμερικανικές εταιρείες.
Η Andersen Consulting είδε οφέλη – λιγότερους φόρους, φθηνότερα εργατικά χέρια, λιγότερο επαχθείς κανονισμούς – πέρα από τα σύνορα και αναδιαρθρώθηκε εσωτερικά για να το εκμεταλλευτεί.
Μέχρι το 2001, όταν μπήκε στο χρηματιστήριο αφού υιοθέτησε την επωνυμία Accenture, είχε μετατραπεί σε ένα δίκτυο franchise που συντονιζόταν χαλαρά από μια ελβετική εταιρεία συμμετοχών. Έγινε εταιρεία στις Βερμούδες και παρέμεινε εκεί μέχρι το 2009, όταν μεταφέρθηκε στην Ιρλανδία, μια άλλη δικαιοδοσία χαμηλής φορολογίας.
Σήμερα, οι περίπου 373.000 εργαζόμενοι της Accenture είναι διασκορπισμένοι σε περισσότερες από 200 πόλεις σε 55 χώρες. Οι σύμβουλοι πηγαίνουν σε διάφορες τοποθεσίες για εργασίες που τους ανατίθενται, αλλά συχνά υπάγονται σε γραφεία σε περιφερειακά κέντρα, όπως η Πράγα και το Ντουμπάι, με χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές. Για να αποφευχθεί το ενοχλητικό καθεστώς διαμονής, το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι δεν περνούν πολύ χρόνο στις τοποθεσίες των έργων τους.
Καλώς ήρθατε στην εποχή των «μεταεθνικών»: εταιρείες που, όπως η Accenture, είναι ουσιαστικά απάτριδες.
Όταν οι ειδικοί σε θέματα επιχειρήσεων και στρατηγικής Yves Doz, José Santos και Peter Williamson επινόησαν τον όρο σε ένα βιβλίο το 2001, οι μεταεθνικές εταιρείες ήταν ένα αναδυόμενο φαινόμενο, μια απόκλιση από την παράδοση των εταιρειών που υπερηφανεύονται για τις εθνικές τους ρίζες. (Τη δεκαετία του 1950, ο πρόεδρος της General Motors Charles Wilson είπε το γνωστό: «Ό,τι ήταν καλό για τη χώρα μας ήταν καλό για τη General Motors, και το αντίστροφο»). Σήμερα, η αποκοπή των συνδέσμων με τα κράτη έχει γίνει συνήθης πρακτική.
Η ExxonMobil, η Unilever, η BlackRock, η HSBC, η DHL, η Visa – όλες αυτές οι εταιρείες επιλέγουν τοποθεσίες για το προσωπικό, τα εργοστάσια, τις διευθυντικές σουίτες ή τους τραπεζικούς λογαριασμούς με βάση το πού οι κανονισμοί είναι φιλικοί, οι πόροι άφθονοι και η συνδεσιμότητα απρόσκοπτη.
Οι έξυπνες μεταεθνικές έχουν συχνά νομική έδρα σε μια χώρα, εταιρική διοίκηση σε μια άλλη, χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία σε μια τρίτη, και διοικητικό προσωπικό διασκορπισμένο σε πολλές ακόμη.
Ορισμένες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις αμερικανικής καταγωγής – GE, IBM, Microsoft, για να αναφέρουμε μερικές – διατηρούν συλλογικά τρισεκατομμύρια δολάρια αφορολόγητα σε υπεράκτιες περιοχές, έχοντας έσοδα από υπερπόντιες αγορές που καταβάλλονται σε εταιρείες χαρτοφυλακίου που έχουν συσταθεί στην Ελβετία, το Λουξεμβούργο, τα νησιά Κέιμαν ή τη Σιγκαπούρη.
Σε μια ωραία απεικόνιση της έντασης που δημιουργεί αυτή η τάση με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ορισμένοι παρατηρητές έχουν ονομάσει τα χρήματα «εισόδημα χωρίς κράτος», ενώ ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα έχει αποκαλέσει τις εταιρείες που τα αποθησαυρίζουν «εταιρικούς λιποτάκτες της Αμερικής».
Δεν αποτελεί έκπληξη, βέβαια, όταν οι εταιρείες βρίσκουν νέους τρόπους να ενεργούν προς το συμφέρον τους – είναι έκπληξη όταν δεν το κάνουν. Η άνοδος των μεταεθνικών, ωστόσο, δεν αφορά μόνο νέους τρόπους για να βγάλουν χρήματα. Διαταράσσει επίσης τον ορισμό της «παγκόσμιας υπερδύναμης».
Η συζήτηση για τον όρο αυτό συνήθως επικεντρώνεται στα κράτη – δηλαδή, μπορεί κάποια χώρα να ανταγωνιστεί το κύρος και την επιρροή της Αμερικής; Τον Ιούνιο του 2015, το Pew Research Center διεξήγαγε έρευνα σε ανθρώπους σε 40 χώρες και διαπίστωσε ότι ένα μέσο ποσοστό 48% πίστευε ότι η Κίνα έχει ξεπεράσει ή θα ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως υπερδύναμη, ενώ μόλις το 35% θεωρούσε ότι δεν θα το κάνει ποτέ. Το Pew, ωστόσο, θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να διευρύνει το πεδίο της έρευνάς του – διότι οι εταιρείες είναι πιθανό να ξεπεράσουν όλα τα κράτη από άποψη επιρροής.
Ήδη, τα μετρητά που διαθέτει η Apple ξεπερνούν το ΑΕΠ των δύο τρίτων των χωρών του κόσμου.
Οι εταιρείες έχουν επίσης το πάνω χέρι απέναντι στις κυβερνητικές ρυθμιστικές αρχές σε ένα αιώνιο παιχνίδι γάτας και ποντικιού.
Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, το αμερικανικό Κογκρέσο ψήφισε τον νόμο Dodd-Frank για να αποθαρρύνει τις τράπεζες από το να γίνονται υπερβολικά μεγάλες και επιρρεπείς σε καταστροφές.
Ωστόσο, ενώ ο νόμος συνέτριψε ορισμένα μικρότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, οι μεγαλύτερες τράπεζες – με δραστηριότητες σε πολλές χώρες – έγιναν ακόμη μεγαλύτερες, συγκεντρώνοντας περισσότερα κεφάλαια και δανείζοντας λιγότερο.
Σήμερα, οι 10 μεγαλύτερες τράπεζες εξακολουθούν να ελέγχουν σχεδόν το 50% των υπό διαχείριση περιουσιακών στοιχείων παγκοσμίως.
Εντωμεταξύ, ορισμένοι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της Επιτρόπου Ανταγωνισμού Margrethe Vestager, πιέζουν για μια κοινή πολιτική φορολογικής βάσης μεταξύ των κρατών μελών, ώστε να αποτραπεί η εκμετάλλευση των προνομιακών συντελεστών από τις εταιρείες. Αλλά αν συμβεί αυτό (και είναι ένα πολύ μεγάλο «αν»), οι επιχειρήσεις θα κοιτάξουν απλώς πέρα από την ήπειρο για μεταεθνικές ευκαιρίες.
Ο κόσμος εισέρχεται σε μια εποχή στην οποία ο πιο ισχυρός νόμος δεν είναι αυτός της κυριαρχίας, αλλά αυτός της προσφοράς και της ζήτησης.
Όπως έχει υποστηρίξει ο μελετητής Gary Gereffi του Πανεπιστημίου Duke, η αποεθνικοποίηση περιλαμβάνει πλέον επιχειρήσεις που συγκεντρώνουν τις ικανότητες διαφόρων τοποθεσιών στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας τους. Αυτό έχει φέρει την επιτυχία για εταιρείες, όπως η εταιρεία βασικών εμπορευμάτων Glencore και η εταιρεία logistics Archer Daniels Midland, που δεν επικεντρώνονται κυρίως στην παραγωγή αγαθών, αλλά είναι ειδικοί στο να φέρνουν τα φυσικά συστατικά αυτών που παράγουν οι μετανεθνικές εταιρείες όπου χρειάζονται.
Θα μπορούσαν οι επιχειρήσεις να πάνε ένα βήμα παραπέρα, μεταβαίνοντας από το «χωρίς πατρίδα» στο εικονικό;
Κάποιοι το πιστεύουν. Το 2013, ο Balaji Srinivasan, σήμερα εταίρος στην εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων Andreessen Horowitz, έδωσε μια πολυσυζητημένη ομιλία στην οποία υποστήριξε ότι η Silicon Valley γίνεται πιο ισχυρή από τη Wall Street και την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Περιέγραψε την «τελική έξοδο της Silicon Valley» ή τη δημιουργία «μιας κοινωνίας opt-in, τελικά εκτός των ΗΠΑ, που θα διοικείται από την τεχνολογία».
Η ιδέα είναι ότι επειδή οι κοινωνικές κοινότητες υπάρχουν όλο και περισσότερο στο διαδίκτυο, οι επιχειρήσεις και οι λειτουργίες τους θα μπορούσαν να μεταφερθούν εξ ολοκλήρου στο cloud.
Όσο και αν η ιδέα της φορολόγησης μιας πολυεθνικής με βάση την τοποθεσία της έδρας της φαίνεται πλέον οδυνηρά απαρχαιωμένη, η τελική κατάληξη της σκέψης του Srinivasan μπορεί να ακούγεται σαν μια ουτοπία της τεχνολογίας.
Ωστόσο, αν οι εταιρείες χωρίς κράτος ζουν με έναν κανόνα, αυτός είναι ότι πάντα υπάρχει ένα άλλο μέρος για να πάει κανείς, όπου τα κέρδη είναι υψηλότερα, η εποπτεία φιλικότερη και οι ευκαιρίες πιο άφθονες.
Αυτή η πεποίθηση έχει βοηθήσει τις ευκίνητες και έξυπνες εταιρείες να ξεπεράσουν τους αρχικούς …αφέντες τους, συμπεριλαμβανομένης της κυρίαρχης υπερδύναμης του κόσμου. Υπό αυτό το πρίσμα, η αποδέσμευση των πολυεθνικών από τους εδαφικούς περιορισμούς και η αξιοποίηση της δύναμης του cloud δεν είναι καθόλου απίθανη. Μπορεί να είναι ακόμη και αναπόφευκτη.
** ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2015
1 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: WALMART | ΚΛΑΔΟΣ: ΛΙΑΝΙΚΗ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 486 δισ. δολάρια
2 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: EXXONMOBIL | ΚΛΑΔΟΣ: ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ & ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 269 δισ. δολάρια
3 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ROYAL DUTCH SHELL | ΚΛΑΔΟΣ: ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ & ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ | ΕΔΡΑ: ΟΛΛΑΝΔΙΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 265 δισ. δολάρια
4 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: APPLE | ΚΛΑΔΟΣ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 234 δισ. δολάρια
5 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: GLENCORE | ΚΛΑΔΟΣ: ΒΑΣΙΚΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ & ΕΞΟΡΥΞΕΙΣ | ΕΔΡΑ: ΕΛΒΕΤΙΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 221 δισ. δολάρια
6 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: SAMSUNG ELECTRONICS | ΚΛΑΔΟΣ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ | ΕΔΡΑ: ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 163 δισ. δολάρια
7 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: AMAZON | ΚΛΑΔΟΣ: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 107 δισ. δολάρια
8 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: MICROSOFT | ΚΛΑΔΟΣ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 94 δισ. δολάρια
9 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: NESTLE | ΚΛΑΔΟΣ: ΤΡΟΦΙΜΑ & ΠΟΤΑ | ΕΔΡΑ: ΕΛΒΕΤΙΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 93 δισ. δολάρια
10 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ALPHABET | ΚΛΑΔΟΣ: ΟΜΙΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 75 δισ. δολάρια
11 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: UBER | ΚΛΑΔΟΣ: ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 62,5 δισ. δολάρια
12 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: HUAWEI TECHNOLOGIES | ΚΛΑΔΟΣ: ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ | ΕΔΡΑ: ΚΙΝΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 60 δισ. δολάρια
13 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: VODAFONE | ΚΛΑΔΟΣ: ΠΑΡΟΧΟΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ | ΕΔΡΑ: ΑΓΓΛΙΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 60 δισ. δολάρια
14 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ANHEUSER-BUSCH INBEV | ΚΛΑΔΟΣ: ΠΟΤΑ | ΕΔΡΑ: ΒΕΛΓΙΟ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 47 δισ. δολάρια
15 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: MAERSK | ΚΛΑΔΟΣ: ΝΑΥΤΙΛΙΑ | ΕΔΡΑ: ΔΑΝΙΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 40 δισ. δολάρια
16 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: GOLDMAN SACHS | ΚΛΑΔΟΣ: ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 34 δισ. δολάρια
17 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: HALLIBURTON | ΚΛΑΔΟΣ: ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 33 δισ. δολάρια
18 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ACCENTURE | ΚΛΑΔΟΣ: ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ | ΕΔΡΑ: ΙΡΛΑΝΔΙΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 31 δισ. δολάρια
19 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: MCDONALD’S | ΚΛΑΔΟΣ: ΤΑΧΕΙΑΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 25 δισ. δολάρια
20 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: EMIRATES | ΚΛΑΔΟΣ: ΑΕΡΟΓΡΑΜΜΕΣ | ΕΔΡΑ: ΗΑΕ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 24 δισ. δολάρια
21 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: FACEBOOK | ΚΛΑΔΟΣ: ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 18 δισ. δολάρια
22 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ALIBABA | ΚΛΑΔΟΣ: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ | ΕΔΡΑ: ΚΙΝΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 12 δισ. δολάρια
23 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: BLACKROCK | ΚΛΑΔΟΣ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 11 δισ. δολάρια
24 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: MCKINSEY & CO. | ΚΛΑΔΟΣ: ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 8 δισ. δολάρια
25 ΕΤΑΙΡΕΙΑ: TWITTER | ΚΛΑΔΟΣ: ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ | ΕΔΡΑ: ΗΠΑ | ΕΤΗΣΙΑ ΕΣΟΔΑ: 2,2 δισ. δολάρια
Πηγή: Foreignpolicy
About The Author
