Τα τελευταία 7 χρόνια στο Wake Forest Organoid Research Center, στη Βόρεια Καρολίνα, ο Κωνσταντίνος Βοτανόπουλος έχει ανακαλύψει μεθόδους που μπορούν να προσφέρουν πραγματική εξατομικευμένη ιατρική σε καρκινοπαθείς, με ελπιδοφόρα αρχικά αποτελέσματα
Συχνά ο καρκίνος περιέχει διαφορετικές ομάδες κυττάρων η αλλιώς κλώνων που εξελίσσονται και μεταβάλλονται παράλληλα με την εξέλιξη του όγκου. Το πρόβλημα με την πολυκλωνικότητα του καρκίνου είναι ότι κάθε κλώνος συχνά απαντάει με διαφορετικό τρόπο στο ίδιο φάρμακο ενώ κάποιοι δεν απαντούν καθόλου. Το ιδανικό σενάριο θα ήταν η θεραπεία να εξατομικεύεται για τον κάθε ασθενή βάση του αριθμού, είδους, επιθετικότητας και ευαισθησίας όλων των συνυπαρχόντων κλώνων. Δυστυχώς αυτό δεν είναι ακόμα τεχνολογικά εφικτό.
Μέχρι τώρα οι αποφάσεις για το είδος της χημειοθεραπείας ή της ανοσοθεραπείας βασίζονται στη στατιστική ανάλυση ιστορικών δεδομένων ασθενών με παρόμοιο καρκίνο που έλαβαν τα ίδια φάρμακα (cohort analysis). Στην πράξη, είναι αδύνατον να προβλεφθεί η ανταπόκριση που θα έχει ο κάθε ασθενής στη θεραπεία που του προτείνεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα εκατομμύρια ασθενών σε όλο τον πλανήτη να λαμβάνουν φάρμακα με πολύ μικρή ή και καμία δραστικότητα για τον δικό τους καρκίνο, χωρίς να συνυπολογίζουμε το ανθρώπινο και οικονομικό κόστος αντιμετώπισης των επιπλοκών από την τοξικότητα αυτών των φαρμάκων.
Το ετήσιο συνολικό κόστος θεραπείας καρκίνου μόνο στις ΗΠΑ το 2022 ανήλθε σε 208.9 δισεκατομμύρια δολάρια (συγκριτικά το Ελληνικό GDP για το ίδιο οικονομικό έτος ήταν $219.2 δις) ενώ η αυξανόμενη χρήση ανοσοθεραπείας προβλέπεται να αυξήσει δραματικά το κομμάτι του φαρμακευτικού κόστους.
Τα τελευταία 7 χρόνια στο Wake Forest Organoid Research Center έχουμε ανακαλύψει μεθόδους που μπορούν να προσφέρουν πραγματική εξατομικευμένη ιατρική σε καρκινοπαθείς, με ελπιδοφόρα αρχικά αποτελέσματα. Ένα τμήμα του καρκίνου, που λαμβάνεται είτε μέσω βιοψίας είτε κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, χρησιμοποιείται για την τρισδιάστατη εξατομικευμένη ανακατασκευή ή εκτύπωση του όγκου του κάθε ασθενούς με τη μορφή οργανιδίων (Tumor Organoids). Μέσα σε 24 ώρες, και με 90% ποσοστό επιτυχίας, έχουμε δημιουργήσει μικροσκοπικά βιο-ενεργά αντίγραφα του όγκου πάνω στα οποία μέσα σε 5 ημέρες μπορεί να δοκιμασθεί η αποτελεσματικότητα αριθμού φαρμάκων, πολύ πριν ο ασθενής λάβει το φάρμακο. Στην ουσία, αυτό που για δεκαετίες τώρα είναι καθημερινότητα στις λοιμώξεις, με τις καλλιέργειες και τα αντιβιογράμματα, μπορεί σύντομα να εφαρμοστεί στη θεραπεία του καρκίνου, την επιτυχή δηλαδή αναγνώριση του πιο αποτελεσματικού φαρμάκου, με τη μικρότερη τοξικότητα από όλες τις υπαρκτές επιλογές.
Η τεχνολογία των οργανιδίων έχει τη δυνατότητα να εξατομικεύει τη θεραπεία του καρκίνου, όχι μόνο για καρκίνους με υψηλό επιπολασμό, αλλά και για σπάνιους καρκίνους, με συχνότητα μικρότερη των 10 ασθενών ανά 100.000 πληθυσμού. Έτσι μας δίνεται για πρώτη φορά η ευκαιρία να αντισταθμίσουμε την σπανιότητα νόσων, μέσω δημιουργίας σε βάθος χρόνου τραπεζών ζωντανού ιστού, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες έρευνας και τεχνολογίας. Το WFORCE κατάφερε να δημιουργήσει για πρώτη φορά οργανίδια από μια σειρά σπάνιων όγκων όπως σάρκωμα, Μέρκελ, καρκίνου σκωληκοειδούς απόφυσης και μεσοθηλίωμα περιτοναϊκής κοιλότητας.
Ένα ακόμη μεγάλο πλεονέκτημα της τεχνολογίας των οργανιδίων είναι ότι αυτή μπορεί να ακολουθήσει τη γονιδιακή εξέλιξη του καρκίνου κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ο καρκίνος κατά τη διάρκεια της θεραπείας συχνά μεταβάλλεται γονιδιακά, δημιουργώντας ανθεκτικούς κλώνους (clonality), οι οποίοι τελικά είναι και αυτοί που καθορίζουν την έκβαση της νόσου. Τα οργανίδια μας δίνουν ίσως για πρώτη φορά τη δυνατότητα βιοψίας, ανακατασκευής και ελέγχου αυτών των ανθεκτικών κλώνων, σχετικά με το πιο φάρμακο είναι αποτελεσματικό στην εξόντωσή τους ή, αλλιώς, πώς πρέπει να μεταβληθεί η θεραπεία, για να ακολουθήσει παράλληλα τη μεταλλαγή του όγκου.
Το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του καρκίνου, αλλά πολύ συχνά ο καρκίνος έχει μηχανισμούς που δεν επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό σύστημα να δράσει. Είμαστε οι πρώτοι που δημιουργήσαμε συστήματα οργανιδίων στα οποία στοιχεία του λεμφαδενικού συστήματος συνυπάρχουν με τμήματα του καρκίνου του με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτρέπουν στα λεμφοκύτταρα από το αίμα του ασθενούς να αναγνωρίσουν και να αποκτήσουν μνήμη και δραστικότητα εναντίον του όγκου. Η ικανότητα αυτών των κυττάρων να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα διατηρείται ακόμα και χωρίς την χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων ενώ ενισχύεται περαιτέρω με προσθήκη ανοσοθεραπείας (Adaptive Immunity).
Ο Κωνσταντίνος Βοτανόπουλος είναι Καθηγητής Χειρουργικής Ογκολογίας και ιδρυτικός διευθυντής του κέντρου οργανιδίων WFORCE (Wake Forest Organoid Research Center) του Wake Forest University, στο Winston Salem της πολιτείας της Βόρειας Καρολίνας, των ΗΠΑ. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με διδακτορικό στη βιολογία του καρκίνου από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ολοκλήρωσε τη χειρουργική του εκπαίδευση στο Baylor College of Medicine, Houston, TX, και στο Roswell Park Cancer Institute, Buffalo, NY.
Είναι αυθεντία και διαμορφωτής σκέψης για την αντιμετώπιση του καρκίνου με περιτοναϊκή διασπορά, με περισσότερες από 215 επιστημονικές δημοσιεύσεις. Το ερευνητικό του έργο χρηματοδοτείται από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (ΝΙΗ), ενώ έχει δεχθεί πολυάριθμες βραβεύσεις, και έχει παρουσιαστεί σε μεγάλο αριθμό συνεδρίων και συγγραμμάτων. Το Wake Forest University είναι ένα από τα κορυφαία παγκοσμίως κέντρα για την καταπολέμηση καρκίνων με περιτοναϊκή διασπορά και βιοεκτύπωση ιστού.
Κωνσταντίνος Βοτανόπουλος, Aναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής Ογκολογίας και ιδρυτικός διευθυντής του ”κέντρου οργανιδίων WFORCE (Wake Forest Organoid Research Center): “Ο Έλληνας με τα ελπιδοφόρα αποτελέσματα…” © Diamond Pages Magazine | September 2023 |
About The Author
