Η καλλιέργεια ισχυρής πολιτικής υγείας και ασφάλειας θα τοποθετήσει την Ελλάδα στον Παγκόσμιο χάρτη τουρισμού υγείας ως «selective brand destination» προσφέροντας ποιοτικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, χωρίς σύνορα, βασιζόμενες στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία «Ίασής – Νους υγιής εν σώματι υγιεί- Ευ ζην».
Η Ελλάδα έχει μια τεράστια ευκαιρία να επενδύσει στην ανάπτυξη του τουρισμού υγείας, αν αναλογιστούμε τα οφέλη που προκύπτουν όπως εισροή σημαντικών εσόδων, καταπολέμηση της εποχικότητας, δημιουργία θέσεων εργασίας. Η χώρα μας έχει μακρά παράδοση 3000 χρόνων στην ιατρική επιστήμη, όπου το πνεύμα της αρχαίας Ελλάδας, το θαυμάσιο τοπίο, η ηλιοφάνεια και η μαγευτική θάλασσα συμβάλλουν στα κορυφαία πρότυπα της ιατρικής. Ας μην ξεχνάμε ότι ο θεός της ιατρικής, Ασκληπιός, λατρευόταν στην αρχαιότητα και ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, γεννήθηκε το 460 π.χ. στο νησί της Κω. Η Υγεία αποτελεί από τα αρχαία χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας το πολυτιμότερο αγαθό! Σύμφωνα με τον ΠΟΥ υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας & όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας.
Στις μέρες μας ο τουρισμός έχει γίνει αναγκαιότητα για τον σύγχρονο άνθρωπο γι’ αυτό και κάθε άνθρωπος ανάλογα με τις ανάγκες του, την κοινωνική και οικονομική θέση του, την ψυχολογική του κατάσταση του και το χρόνο που έχει, επιλέγει διαφορετικά το είδος της ψυχαγωγίας, ψυχικής ισορροπίας. Ο συμβατικός τουρισμός αποτελείται από δραστηριότητες ατόμων που ταξιδεύουν για λόγους αναψυχής, αποφυγής προβλημάτων της καθημερινότητας (μοντέλο Sun, Sea, Sand tourism). Εναλλακτική μορφή τουρισμού αποτελεί ο τουρισμός υγείας. Ο τουρισμός υγείας περιλαμβάνει τον ιατρικό τουρισμό, τον ιαματικό – θερμαλιστικό τουρισμό και τον τουρισμό ευεξίας.
Η εξέλιξη του επιδημιολογικού προτύπου (χρόνιες ασθένειες-εργατικά ατυχήματα, επαγγελματικές ασθένειες) και η αλλαγή του υγειονομικού προφίλ (π.χ. η σημασία της πρόληψης-Ευέλικτα προγράμματα φροντίδας υγείας) έχει οδηγήσει ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό πολιτών να επιλέγει να συνδυάσει απλές ή πιο πολύπλοκες ιατρικές πράξεις με ταξίδια αναψυχής, λόγω και εξοικονόμησης χρόνου. Η υγεία νοούμενη ως αγαθό είτε ως προϊόν δεν περιορίζεται πλέον στα στενά εθνικά σύνορα μιας χώρας. Σε αυτό έχει συμβάλει η παγκοσμιοποίηση της αγοράς υγείας, η κρίση της κοινωνικής ασφάλισης και η διείσδυση της ιδιωτικής ασφαλιστικής κάλυψης. Το σύνθημα λοιπόν Υγεία χωρίς σύνορα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ καθώς μια νέα διεθνή αγορά υγείας αναδύεται για τους ασθενείς!
Ο τουρισμός υγείας περιλαμβάνει δύο κατηγορίες υπηρεσιών υγείας: Τη διαχείριση ιατρικών αναγκών για επισκέπτες ο οποίοι βρίσκονται σε ξένη χώρα για ταξίδι διακοπών, ή για επαγγελματικό ταξίδι, ή για προσωρινή εγκατάσταση. Περιλαμβάνει επείγοντα περιστατικά υγείας (tourist emergencies) ή τακτικές υγειονομικές ανάγκες για χρόνια νοσήματα (regular monitoring of tourists – health promotion program for tourists). Τον “Ιατρικό Τουρισμό Επιλογής” (selective medical tourism), όπου ο ασθενής επιλέγει να ταξιδέψει για να λάβει μια συγκεκριμένη ιατρική υπηρεσία, παρακινημένος από παράγοντες όπως οι Παγκόσμιοι κανονισμοί που να εξασφαλίζουν οφέλη για τον τουρίστα:
- Χαμηλό κόστος υπηρεσιών που προσφέρονται (ιατρικών επεμβάσεων)
- Υψηλής ποιότητας υγειονομική περίθαλψη – εξειδικευμένο προσωπικό
- Χρόνος αναμονής για αντίστοιχες υπηρεσίες στη χώρα προέλευσης τους
- Δυνατότητα συνδυασμού ιατρικής φροντίδας με ψυχαγωγία και ταξίδι
- Συνεργασία ασφαλιστικών ταμείων διαφορετικών χωρών, ώστε να καλύπτεται ο ασθενής από την ασφάλεια που έχει στη χώρα που ταξιδεύει.
Οι Υπηρεσίες υγείας περιλαμβάνουν:
- Πλαστική/Αισθητική Χειρουργική
- Οδοντιατρική
- Οφθαλμολογία
- Τεχνητή Γονιμοποίηση
- Καρδιολογία/ Καρδιοχειρουργική
- Ορθοπεδική θεραπεία και αποκατάσταση
- θεραπεία καρκίνου
- Μεταμοσχεύσεις Οργάνων
- Αιμοκάθαρση
- Αποκατάσταση-αποθεραπεία (από εργατικά ατυχήματα – μυοσκελετικές παθήσεις)
- Τεχνητή αναπαραγωγή
- Ιαματικά λουτρά (o πλούτος της Ελλάδος σε φυσικούς πόρους, η οποία διαθέτει πολλές ιαματικές πηγές με πιστοποιημένες τις θεραπευτικές τους ιδιότητες για πληθώρα παθήσεων). Occupational Rehabilitation centers (κέντρα αποκατάστασης για εργαζόμενους τουρίστες).
Προγράμματα πρόληψης και προαγωγής υγείας για τουρίστες: Αντιμετώπιση παχυσαρκίας, διαχείριση σωματικού βάρους, μεσογειακού τύπου διατροφή, προγράμματα διακοπής καπνίσματος, Υπηρεσίες ψυχικής υγείας (stress, επαγγελματική εξουθένωση, mobbing syndrome), αποκατάσταση μετά από εργατικά ατυχήματα, μυοσκελετικές παθήσεις, επαγγελματικά νοσήματα πχ δερματοπάθειες. Οι υπηρεσίες των Ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων οφείλουν να εκσυγχρονιστούν και να συμπεριλαμβάνουν στις υπηρεσίες τους Ειδικότητες όπως οι φυσικοθεραπευτές, οι Διαιτολόγοι, οι Ψυχολόγοι (med spa – psychology programs – rehabilitation). Προγράμματα ευεξίας (wellness spa), προγράμματα σωματικής άσκησης.
Ο τουρισμός υγείας θα αποτελέσει μοχλό επανεκκίνησης της οικονομίας της χώρας, με την παροχή υψηλής ποιότητας ιατρικών υπηρεσιών με υψηλά πρότυπα τουριστικής και ιατρικής υποδομής. Tα τελευταία χρόνια ο ιατρικός τουρισμός αυξάνεται ραγδαία λόγω των δημογραφικών αλλαγών και της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης. Ο παγκόσμιος πληθυσμός γηράσκει διαρκώς. Υπολογίζεται ότι το 2025 πάνω από το 20% των Ευρωπαίων θα είναι >65 ετών. H επέκταση της τουριστικής περιόδου και η διευκόλυνση των διαδικασιών μετεγκατάστασης συνταξιούχων, που επιλέγουν την χώρα λόγω κλίματος, και επιτρέπει την κάλυψη των ιατρικών δαπανών στην Ελλάδα από τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας προέλευσης (σε ξενοδοχεία ή γηροκομεία) συντελεί στην αύξηση ζήτησης των ιατρικών υπηρεσιών.
Η προώθηση της Ασφάλειας και της υγείας στον τουρισμό υγείας σύμφωνα και με τα διεθνή πρότυπα της Διεθνούς Οργάνωσης εργασίας, είναι υψίστης σημασίας. Η λήψη μιας ολιστικής προσέγγισης, με εφαρμογή σύνθετων πολιτικών προστασίας για τη διαχείριση θεμάτων ΥΑΕ, Διαδικαστικά πρωτόκολλα υγείας και Ασφάλειας, Διαδικασίες ελέγχου- Εξειδικευμένος τεχνολογικός εξοπλισμός-Συστήματα διαχείρισης κινδύνων, Πιστοποίηση ποιότητας – Συμμόρφωση με τους κανόνες υγείας και ασφάλειας, λήψη στρατηγικών στόχων και επιχειρησιακών δράσεων με όραμα:
Υγιείς και Ασφαλείς χώροι για όλους!
Αν καταφέρουμε να συνδυάσουμε τις παροχές υγείας με τον ασφαλή τουρισμό (ιατρικός τουρισμός) το όφελος θα είναι διπλό! Σε ατομικό επίπεδο για κάθε υποψήφιο καθώς και για τη χώρα μας!
Οι Ιατροί Εργασίας μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τουρισμού. Στόχος της Ιατρικής της Εργασίας είναι η παροχή υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων/τουριστών/ατόμων καθώς η διασφάλιση υγιούς και ασφαλούς περιβάλλοντος (εργασίας και συνθήκες διαβίωσης) και η Πρόληψη ασθενειών και επαγγελματικών νοσημάτων. Η αναβάθμιση και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας/περιβάλλοντος, η υιοθέτηση κανονισμών ασφαλείας, η πιστοποίηση ποιότητας σύμφωνα με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα , η προαγωγή νοοτροπίας πρόληψης και ο εκσυγχρονισμός και βελτίωση του Νομοθετικού πλαισίου ΥΑΕ αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ευημερίας, της ενίσχυσης της παραγωγικότητας και της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
Μετά την πανδημία COVID και την Εθνική Τραγωδία στα Τέμπη είναι σημαντικό να αντληθούν διδάγματα. Η πολιτεία θα πρέπει να εκμεταλλευτεί το θεσμό της Ιατρικής της Εργασίας και να δώσει και πάλι τον πρωταγωνιστικό ρόλο στα θέματα Υγείας και Ασφάλειας στους Ειδικούς Ιατρούς Εργασίας, να επανέλθει η προτεραιότητά τους (κατά την επιλογή Ι.Ε.) έναντι Ιατρών άλλων ειδικοτήτων, να αυξηθούν οι θέσεις ειδικότητας Ιατρών Εργασίας από το Υπουργείο Υγείας καθώς το μέλλον είναι μπροστά μας και η εξειδικευμένη υπηρεσία πρέπει να αξιοποιείται ορθά καθώς είναι προς όφελος όλων. Οι Ιατροί Εργασίας έχουν ηγετικές ικανότητες στα θέματα υγείας και ασφάλειας τις οποίες οφείλουν να μεταδώσουν στους εργοδότες και να τους ενημερώσουν – εκπαιδεύσουν – ευαισθητοποιήσουν σε θέματα υγείας και ασφάλειας, να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση, εταιρική υπευθυνότητα στην πρόληψη και εν συναίσθηση, καθώς η εν συναίσθηση αποτελεί το συναισθηματικό δείκτη ευφυίας και ωριμότητας ενός ηγέτη.
Καθοδήγηση για συντονισμένες παρεμβάσεις προς πιο υγιή περιβάλλοντα (αποφυγή νοσηρότητας, αποφυγή εναλλαγής προσωπικού-labor turnover), μείωση απουσιασμού, αύξηση παραγωγικότητας, βελτίωση συνθηκών εργασίας. Η ποιότητα στην εργασιακή αρένα επιβάλλει την υιοθέτηση ενός Στρατηγικού σχεδιασμού εκπαίδευσης προσωπικού σύμφωνα με το θεσμό ETR: European training requirements, (εξειδικευμένοι εργαζόμενοι: υγειονομικό προσωπικό-εργαζόμενοι τουριστικών εγκαταστάσεων), γνώση-skills-competences-αξιολόγηση-αξιοκρατία, καθώς και το θεσμό EPA: entrustable professional activities (σχέση εμπιστοσύνης – ανάθεση καθηκόντων χωρίς εποπτεία), τα οποία είναι υψίστης σημασίας για την υποστήριξη της εύρυθμης λειτουργίας ποιοτικού τουρισμού υγείας.
Στόχος Quality maximization # risk minimization
Η προστασία του περιβάλλοντος και η διασφάλιση της περιβαλλοντικής υγείας προϋποθέτει την εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου και εκτίμηση επικινδυνότητας κινδύνων στην υγεία. Επιτακτική η πρόληψη και διαχείριση βιολογικών, φυσικών, χημικών, μυοσκελετικών, ψυχοκοινωνικών κινδύνων (εργασιακό άγχος, βία, παρενόχληση, εκφοβισμός, εργασιακή εξουθένωση), περιβαλλοντικών κινδύνων, η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες. Οι νέες περιβαλλοντικές συνθήκες και η κλιματική αλλαγή έχει επιφέρει επιδείνωση στην κατάσταση υγείας.
Μια από τις νέες προκλήσεις στον κόσμο της εργασίας είναι η «διαχείριση της αλλαγής», δηλαδή των νέων αναδυόμενων κινδύνων που προκύπτουν από τις δραστικές ψηφιακές-δημογραφικές-ραγδαίες μεταβαλλόμενες συνθήκες στον κόσμο της εργασίας, πάντα με προσέγγιση τον άνθρωπο. Είναι αναγκαία η δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου το οποίο προάγει την ανάπτυξη του τουρισμού Υγείας και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την στενή συνεργασία των εμπλεκομένων φορέων υγείας και τουρισμού.
Σύμφωνα και με την Κοινοτική Οδηγία για τη διασυνοριακή περίθαλψη, όπου οι ασφαλισμένοι έχουν δικαίωμα να καλύπτονται για ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται σε άλλο κράτος-μέλος. Η δημιουργία Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού κινδύνου/ασθένειας/ατυχήματος θα μπορούσε να συμβάλλει θετικά στον τουρισμό υγείας. Η αρχή ευθύνης του εργοδότη προϋποθέτει την πλήρη συμμόρφωση στους Κανόνες Υγείας και Ασφάλειας και τη λήψη προστατευτικών μέτρων για την προστασία της υγείας και ασφάλειας. Μέτρα όπως η χρήση πρακτικών οδηγών εκπαίδευσης και κατευθυντήριες οδηγίες προς τους τουρίστες υγείας, προγραμματισμός εκστρατειών σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την ΑΥΕ, βελτίωση της ετοιμότητας για πιθανές μελλοντικές απειλές για την υγεία θα συντελέσουν στην ενίσχυση του τουρισμού υγείας.
Απαιτείται συλλογική εθνική στρατηγική, ενιαίος σχεδιασμός, ανάπτυξη κουλτούρας ΥΑΕ, ευελιξία και προγραμματισμός σε συλλογικό επίπεδο με επίκεντρο τον άνθρωπο, δίκτυα συνεργασίας και κοινωνικός διάλογος-θέσπιση μηχανισμού συντονισμού, συνεργασίας, υποστήριξης μεταξύ φορέων, Ιατρικοί διαμεσολαβητές (medical tourism facilitators).
Για να μπορέσει μια χώρα να μετατραπεί σε δημοφιλή προορισμό, πρέπει η πολιτεία να δώσει Κίνητρα για επενδύσεις στον ιατρικό τουρισμό, για τις απαιτούμενες υποδομές, δομές υγείας (πχ σύγχρονη ιατρική τεχνολογία, χρόνια αιμοκάθαρση, υπηρεσίες αποκατάστασης και αποθεραπείας, κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης, ιαματικά λουτρά κλπ.), ενημέρωση και εκπαίδευση ξενοδόχων, παροχών υγείας και πολιτών, διαφήμιση και προώθηση του εγχειρήματος.
Τα θεμέλια της πρόληψης είναι η εκπαίδευση της κοινωνίας και με αυτόν τον τρόπο θα χτίσουμε κουλτούρα ΥΑΕ για τις επόμενες γενιές. Η υγεία και ασφάλεια είναι πολιτισμός και μας αφορά όλους.
Ελένη Ζορμπά, MD, PhD, Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Μέλος της International Commission on Occupational Health (ICOH), Σύμβουλος – Εμπειρογνώμων Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας: “Ας μιλήσουμε για Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Τουρισμού Υγείας” © Diamond Pages Magazine | September 2023 |