The assessment and management of environmental risks combined with health & safety interventions will ensure a better environment for all: Ελένη Ζορμπά, MD, PhD, Ειδικός Γιατρός Εργασίας
…”Η συνολική εκτίμηση και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων με γνώμονα το όραμα για ευημερία και βιωσιμότητα αποτελεί παγκόσμια πρόκληση για τη διασφάλιση ενός καλύτερου περιβάλλοντος «εργασίας»…”
Η αξία της ίδρυσης Κουλτούρας Περιβαλλοντικής συνείδησης συντελεί στη βελτίωση των συνθηκών υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας. Οι ασθένειες μπορούν να προληφθούν αν καταφέρουμε και διατηρήσουμε το περιβάλλον υγιές. Αυτό είναι το σαφές μήνυμα μιας νέας μεγάλης παγκόσμιας αναθεώρησης.
Όλοι οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να συνειδητοποιήσουν πόσες ασθένειες μπορούν να προληφθούν αν επικεντρωθούν και εστιάσουν στην αξιολόγηση και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων και δοθεί ώθηση στις παγκόσμιες προσπάθειες για την ενθάρρυνση της προληπτικής υγείας και λήψης κατάλληλων μέτρων μέσω ανάπτυξης όλων των διαθέσιμων γνώσεων, καινοτόμων τεχνολογιών και εργαλείων τεχνογνωσίας. Η εξελισσόμενη γνώση μας σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις περιβάλλοντος-υγείας είναι σε θέση να υποστηρίξει το σχεδιασμό περισσότερων αποτελεσματικών προληπτικών στρατηγικών και παρεμβάσεων δημόσιας υγείας, με στόχο την εξάλειψη και τη μείωση των αντίστοιχων κινδύνων για την υγεία.
Οι παρεμβάσεις για το περιβάλλον και την υγεία μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη των στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) και στη βελτίωση των συνθηκών υγείας για όλους. Η δημιουργία και η διατήρηση ενός υγιούς περιβάλλοντος πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα της πρωτογενούς πρόληψης. Ο συντονισμός και η δράση σε όλους τους τομείς είναι απαραίτητος, καθώς πολλοί διαφορετικοί τομείς διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον προσδιορισμό των περιβαλλοντικών κινδύνων και στις ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης.
Το περιβάλλον είναι μια υγιής πλατφόρμα για προώθηση μιας καλής δημόσιας, κοινοτικής και ατομικής υγείας. Πολλά μέτρα μπορούν να ληφθούν άμεσα για τη μείωση της επιβάρυνσης της νόσου που αποδίδεται σε περιβαλλοντικούς καθοριστικούς παράγοντες. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν τη μείωση περιβαλλοντικών κινδύνων (επικίνδυνες χημικές ουσίες, ηχορύπανση), τη χρήση καθαρότερων καυσίμων και ασφαλέστερη πιο συνετή χρήση και διαχείριση τοξικών ουσιών στο σπίτι και στο χώρο εργασίας, τη λήψη μέτρων ασφάλειας και υγείας στην εργασία, την τήρηση κανόνων μέτρων υγιεινής. Την ίδια στιγμή, οι δράσεις από τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η γεωργία, η ναυτιλία και η βιομηχανία είναι ζωτικής σημασίας, σε συνεργασία με τον τομέα της υγείας, για την αντιμετώπιση των βαθύτερων περιβαλλοντικών αιτιών της “κακής υγείας- health inequity”. Επιτακτική είναι η αμοιβαία συνεργασία, του τομέα της υγείας με όλους τους άλλους τομείς που λαμβάνουν αποφάσεις για τους περιβαλλοντικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας, για λήψη ενεργειών. Ειδικότερα, με τον περιορισμό υπερκατανάλωσης φυσικών πόρων, τον περιορισμό εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, των βιομηχανικών εκπομπών, τη μείωση παραγωγής αποβλήτων, την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής και της υδάτινης ρύπανσης, των πλαστικών απορριμμάτων, τον περιορισμό περιβαλλοντικών επιζήμιων δραστηριοτήτων και την κλιμάκωση μέτρων προστασίας της φύσης και των εργαζομένων.
Η περιβαλλοντική υγεία περικλείει τους φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς παράγοντες και οι κίνδυνοι για την υγεία στην εργασία κυρίως σχετίζονται άμεσα με την επίδραση των φυσικών, χημικών και βιολογικών παραγόντων που επιδρούν εξωτερικά σε ένα άτομο καθώς και στο περιβάλλον. Σύμφωνα με το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, μία από τις προτεραιότητες του EU-OSHA είναι η στήριξη της πρόληψης ασθενειών που συνδέονται με την εργασία. Στόχος δεν είναι μόνο να βελτιωθούν σε ατομικό επίπεδο οι ζωές των εργαζομένων, αλλά και να ελαχιστοποιηθεί το κόστος των ασθενειών και των θανάτων που συνδέονται με την εργασία. «Ασθένεια που συνδέεται με την εργασία» είναι κάθε ασθένεια που προκαλείται ή επιδεινώνεται λόγω παραγόντων στον χώρο εργασίας. Πολλές ασθένειες μπορεί να έχουν πιο σύνθετη αιτιολογία, η οποία συνδυάζει επαγγελματικούς και μη σχετιζόμενους με την εργασία παράγοντες. «Επαγγελματική ασθένεια» είναι κάθε ασθένεια που προκαλείται κυρίως λόγω έκθεσης σε φυσικούς, οργανωτικούς, χημικούς ή βιολογικούς παράγοντες κινδύνου κατά την εργασία ή σε συνδυασμό αυτών των παραγόντων. Ασθένειες όπως ο καρκίνος, τα αναπνευστικά προβλήματα, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, οι δερματικές παθήσεις, οι μυοσκελετικές διαταραχές και τα προβλήματα ψυχικής υγείας, μπορούν να προκληθούν ή να επιδεινωθούν από την εργασία καθώς και από τα προβλήματα που επιφέρει η κλιματική αλλαγή.
H έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες στον χώρο εργασίας/περιβάλλον, όπως χημικοί και βιολογικοί παράγοντες, περιλαμβανομένων των καρκινογόνων ουσιών, ακτινοβολία, συμπεριλαμβανομένης της ιονίζουσας ακτινοβολίας και της υπεριώδους ακτινοβολίας από τον ήλιο, φυσικούς παράγοντες, όπως οι κραδασμοί, ο θόρυβος, η χειροκίνητη ανύψωση φορτίων και η καθιστική εργασία, οργανωτικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες κινδύνου στην εργασία, όπως η εργασία σε βάρδιες και το άγχος, πιθανόν να συμβάλλουν στην εμφάνιση ή στην εξέλιξη μιας ασθένειας. H αρχή ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος απαιτεί την αναγνώριση όλων των κινδύνων και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων όπως των σοβαρών επιπτώσεων της παρενόχλησης και του εκφοβισμού, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επίθεσης και της σεξουαλικής παρενόχλησης, που μπορεί να απασχολούν τους εργαζόμενους και την ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα θέματα, να εξετασθούν και να συμπεριληφθούν τα ζητήματα αυτά στον κατάλογο προτεραιοτήτων στον επιχειρησιακό τομέα, με στόχο τη διασφάλιση ενός ασφαλούς και χωρίς αποκλεισμούς χώρου εργασίας.
Το εργατικό δυναμικό της Ευρώπης γερνά καθώς η ηλικία συνταξιοδότησης αυξάνεται σε πολλά κράτη μέλη και πολλοί εργαζόμενοι βιώνουν την επιμήκυνση της διάρκειας του εργασιακού τους βίου με αποτέλεσμα περισσότεροι εργαζόμενοι να εμφανίζουν προβλήματα υγείας. Η εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών επιστροφής στην εργασία για τη διατήρηση της βιωσιμότητας των χώρων εργασίας και η λήψη μέτρων επανένταξης και επιστροφής στην εργασία για εργαζόμενους που προσβλήθηκαν από ασθένειες εντάσσονται στον στρατηγικό σχεδιασμό διαδικαστικών πρωτοκόλλων των εταιριών ώστε οι εργαζόμενοι να παραμένουν υγιείς και αποδοτικοί και οι επιχειρήσεις να ευημερούν. Από την άλλη, οι νέοι αντιπροσωπεύουν την επόμενη γενιά του εργατικού δυναμικού και ρόλος όλων των αρμοδίων φορέων είναι να προσφέρουν ένα ασφαλές και παραγωγικό ξεκίνημα. Οι νέοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο λόγω έλλειψης εμπειρίας, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης για αυτό και χρειάζονται καθοδήγηση, επίβλεψη, πληροφόρηση και ασφαλής και υγιή απασχόληση. Πολλαπλά τα οφέλη από την εξέλιξη της νομοθεσίας, τη διενέργεια εκστρατειών ευαισθητοποίησης και εφαρμογή πολιτικών μηχανισμών, με στόχο την ενημέρωση και εκπαίδευση για την υγεία και την ασφάλεια π.χ. για τους νεοπροσλαμβανόμενους, όταν αρχίζουν να εργάζονται, όταν εκτίθενται σε νέους ή αυξημένους κινδύνους και όπου οι υπάρχουσες δεξιότητες μπορεί να έχουν υπερκεραστεί με την επερχόμενη νέα τεχνολογία ή να χρειάζονται επικαιροποίηση/ενημέρωση.
Είναι επιτακτική η καλλιέργεια μιας νοοτροπίας πρόληψης των κινδύνων και προώθησης της ευημερίας στον χώρο εργασίας. Ζωτικής επίσης σημασίας είναι η εκτίμηση και η διαχείριση των κινδύνων από τις επιχειρήσεις, καθώς και η τήρηση της ιεραρχίας των μέτρων πρόληψης. Σε αυτό συντελεί η κατανόηση βασικών εννοιών όπως η πρόληψη, η χάραξη στρατηγικής και ασφαλών πρακτικών, η αντίληψη & κατανόηση της βαρύτητας της έκτασης της επαγγελματικής επιβάρυνσης λόγω ασθενειών. Η προδραστική παρακολούθηση για την πρόληψη προβλημάτων υγείας και η προώθηση πιο υγιών χώρων εργασίας μέσω δραστηριοτήτων προαγωγής της υγείας στον χώρο εργασίας συντελούν στη μείωση της εμφάνισης ασθενειών που συνδέονται με την εργασία. Η ενημέρωση για τον τρόπο αναγνώρισης, ελέγχου και εκτίμησης των κινδύνων από την έκθεση στην εργασία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ίδρυσης πολιτικής υγείας και ασφάλειας και της διαχείρισης επικίνδυνων καταστάσεων. Το εργατικό δυναμικό, οφείλει να γνωρίζει πώς να εργάζεται με ασφάλεια και χωρίς κινδύνους για την υγεία, να ενστερνίζεται την πολιτική της Εταιρίας για την υγεία και την ασφάλεια και τις διαδικασίες που ακολουθούνται για την υλοποίησή της. Πρέπει επίσης να εκπαιδεύεται στο να συνεργάζονται, να συμμετέχουν και να εκφράζουν τυχόν ανησυχίες που αφορούν την προστασία και διασφάλιση της υγείας τους. Η υγεία δεν νοείται πλέον με την αρνητική έννοια ως απουσία ασθένειας αλλά ως θετική αλληλεπίδραση σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας. Ο χώρος εργασίας θεωρείται σημαντικός χώρος για την προαγωγή της υγείας των εργαζομένων. Αυτό οδηγεί σε μια ευρεία έννοια της προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας. Η Υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας», άλλα η κατάσταση ευημερίας που βιώνουν οι εργαζόμενοι. Η ευημερία συντελεί στην ικανοποίηση που αισθάνονται οι εργαζόμενοι από την εργασία τους, τη μέθοδο συνεργασίας τους, τη δέσμευση, το αίσθημα του ανήκειν και η πρόθεση να συντελέσουν στην επιτυχία της. Αυτή η άποψη για την υγεία είναι και η βάση του ορισμού της προαγωγής της υγείας.
Είναι σαφές ότι η προαγωγή της υγείας και του περιβάλλοντος μπορεί και πρέπει να πραγματοποιηθεί σε όλα τα περιβάλλοντα, όπως σχολεία, κοινότητες, κλινικά περιβάλλοντα και χώρους εργασίας, καθώς η υγεία των πληθυσμών σε πολλά μέρη του κόσμου επηρεάζει επίσης την υγεία των οικείων τους ανθρώπους. Αυτό δίνει μια ηθική αλλά και ιδιοτελή επιταγή να επεκταθούν οι έννοιες της προαγωγής της υγείας παγκοσμίως. «Η Προαγωγή της Υγείας (WHP) στο χώρο εργασίας είναι οι συνδυασμένες προσπάθειες εργοδοτών, εργαζομένων και κοινωνίας για τη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας των ανθρώπων στην εργασία» και περιγράφεται ως μια σύγχρονη εταιρική στρατηγική, η οποία στοχεύει στην πρόληψη της κακής υγείας στην εργασία συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία, των ατυχημάτων, των τραυματισμών, των επαγγελματικών ασθενειών και του στρες και στην ενίσχυση των δυνατοτήτων προαγωγής της υγείας και της ευημερίας στο εργατικό δυναμικό.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί συνδυάζοντας τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος, την προώθηση της ενεργού συμμετοχής με την ενθάρρυνση της προσωπικής ανάπτυξης και την προσαρμογή στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Σε οργανωτικό επίπεδο, ένα πρόγραμμα προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας οδηγεί σε αλλαγές δημιουργώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, βελτιώνοντας το κοινωνικό κλίμα και την οργανωτική διαδικασία. Τα αποτελέσματα είναι λιγότερο κόστος (μειωμένο κόστος) λόγω απουσιών, ατυχημάτων και ασθενειών, βελτιωμένη εικόνα της εταιρείας, η οποία γίνεται πιο ελκυστική τόσο για τους πελάτες όσο και για τους εργαζόμενους, μειωμένη εναλλαγή θέσεων εργασίας, μακροβιότερη διατήρηση προσωπικού, η διαχείριση ανθρώπινων πόρων γίνεται πιο αποτελεσματική στη διατήρηση των εργαζομένων και εξασφάλιση υψηλότερης παραγωγικότητας. Σε ατομικό επίπεδο, ένα πρόγραμμα προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας οδηγεί σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για την υγεία, αλλαγές προτύπων κατανάλωσης και του τρόπου ζωής (υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής) με βελτιωμένα κίνητρα και δεσμεύσεις. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν σε λιγότερα ατυχήματα – ασθένειες, βελτίωση της κατάστασης της υγείας και περισσότερη ικανοποίηση από την εργασία.
Η παροχή πληροφοριών και εκπαίδευσης για την υγεία και την ασφάλεια βοηθά τους εργοδότες να:
■ βεβαιωθούν ότι τα άτομα που απασχολούν ξέρουν πώς να εργάζονται με ασφάλεια και χωρίς κινδύνους για την υγεία
■ αναπτύσσουν μια θετική κουλτούρα για την υγεία και την ασφάλεια, όπου η ασφαλής και υγιής εργασία γίνεται δεύτερη φύση για όλους.
■ ανταποκρίνονται στο νομικό τους καθήκον να προστατεύουν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων τους καθώς και το περιβάλλον.
Η αποτελεσματική εκπαίδευση:
■ συμβάλει να αναπτύξουν οι εργαζόμενοι δεξιότητες να διαχειρίζονται τυχόν κινδύνους με γνώμονα την υγεία και ασφάλεια, να προσαρμόζονται στα νέα μεταρρυθμιστικά προγράμματα και στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης.
■ συντελεί στη μείωση και αποφυγή της αγωνίας που προκαλούν τα ατυχήματα και τα επαγγελματικά νοσήματα.
■ συνεισφέρει στη μείωση του οικονομικού κόστους των ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, όπως καταστροφή προϊόντων, μειωμένη παραγωγική διαδικασία και απογοητευμένο προσωπικό.
Ενεργώντας από κοινού για συντονισμένη υγεία και ένα καλύτερο κόσμο, οι περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές πολιτικές μπορούν να ενισχύσουν και να διατηρήσουν την ευεξία, ευημερία και ποιότητα ζωής των ανθρώπων μέσω πολλαπλών κοινωνικών και οικονομικών συν-οφελών.
Επαναπροσδιορίζοντας τις αξίες και την ανάγκη που έχει ο τομέας της υγείας να εργαστεί πιο διατομεακά με αποτελεσματικές προληπτικές πολιτικές υγείας ώστε να αντιμετωπίσει τα περιβαλλοντικά αίτια ασθενειών και τραυματισμών και, τελικά, να περιορίσει και να μεταμορφώσει το παγκόσμιο βάρος της εμφάνισης και παραμονής ασθενειών. Οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις των αναδυόμενων κινδύνων, όπως η κλιματική αλλαγή και η αλλαγή του οικοσυστήματος, πρέπει να αντιμετωπιστούν επειγόντως, καθώς πρόκειται να γίνουν οι πιο προκλητικοί κίνδυνοι που θα αντιμετωπίσουν οι πληθυσμοί τις επόμενες δεκαετίες. Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης, με βάση την ολιστική τους φιλοσοφία, προσφέρουν ευκαιρίες για διαρκή συμβολή στη μείωση του παγκόσμιου φόρτου ασθενειών που μπορεί να αποδοθούν σε περιβαλλοντικούς παράγοντες και βοηθούν στη διασφάλιση της υγείας, στην προώθηση της ευημερίας για όλες τις ηλικίες και σε ένα πιο ανθρώπινο περιβάλλον.
Ελένη Ζορμπά, MD, PhD, Ειδικός Γιατρός Εργασίας, Μέλος της International Commission on Occupational Health (ICOH), Σύμβουλος – Εμπειρογνώμων επιχειρήσεων & βιομηχανιών σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας: “The assessment and management of environmental risks combined with health & safety interventions will ensure a better environment for all” © | Diamond Pages Magazine | November 2022 |