Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε πόσο κρίσιμη είναι η προάσπιση της επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας (ΕΑΥ) με γνώμονα την προστασία της υγείας των εργαζομένων, την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας και τη συνέχεια των κρίσιμων οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Η Ιατρική της Εργασίας μια ιατρική ειδικότητα που ισχύει από το 1985, αν και άγνωστη σε πολλούς, στις μέρες μας αποδεικνύεται ότι είναι πιό επίκαιρη από ποτέ!
Ο Ειδικός Ιατρός Εργασίας, βάσει Ν.1568/85, ανήκει στη Διοίκηση της εκάστοτε επιχείρησης και αποτελεί συμβουλευτικό όργανο της Διοίκησης στα θέματα Υγείας και Ασφάλειας στους χώρους εργασίας.
Η διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας στο χώρο εργασίας καθώς και η προστασία των εργαζομένων απαιτεί δημιουργία πολιτικής Υ&Α και εφαρμογή Υγειονομικών Πρωτοκόλλων – Προγράμματα προληπτικών εξετάσεων/εμβολιασμών κατά την πρόσληψη και περιοδικά των εργαζομένων (θεσμοθετημένες ανά κατηγορία επαγγελμάτων) με στόχο την Ιατρική έκδοση Βεβαίωσης καταλληλότητας προς εργασία.
Οι παροχές υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας προϋποθέτουν γνώση, καθοδήγηση και ενεργοποίηση προγραμμάτων από Ειδικούς Ιατρούς Εργασίας.
Η κουλτούρα Υ+Α προϋποθέτει εφαρμογή Κανόνων, που σημαίνει ότι ένας εργαζόμενος κατά την πρόσληψη του προβαίνει σε ένα σετ εξετάσεων και προγράμματα εμβολιασμών (vacination passport), ανάλογα με τη θέση εργασίας του, ερωτάται αν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας που απαιτεί κάποιου είδους υποστήριξη προκειμένου να εκτελεί τα καθήκοντά του και εκπαιδεύεται προκειμένου να τοποθετηθεί στο τμήμα εργασίας του με ασφάλεια για την προστασία της υγείας του, η οποία παρακολουθείται περιοδικά από τον Ειδικό Ιατρό Εργασίας.
Ορισμένες θέσεις εργασίας χαρακτηρίζονται από ειδικές προϋποθέσεις που αφορούν την ασφάλεια και την υγεία και για αυτές τις θέσεις θα πρέπει να περάσει από ιατρική αξιολόγηση.
Υπάρχουν ειδικά διαδικαστικά πρωτόκολλα για την ομαλή τοποθέτηση και προσαρμογή ενός νεοπροσλαμβανόμενου ατόμου στο χώρο εργασίας καθώς και περιοδικά αναλόγως με τους αναδυόμενους κινδύνους που εμφανίζονται σε περιβαντολογικό ή προσωπικό επίπεδο.
Η συνεχής παρακολούθηση και προστασία της υγείας των εργαζομένων, η τήρηση εργονομικών μέτρων κατά την εκτέλεση εργασίας και η συνεργασία και αποδοχή από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς αυτής της διαδικασίας αναδεικνύει την Κουλτούρα και Ενσυναίσθηση όλων έναντι στο υγιές σύστημα «Health and Safety for all»!
Οι εργαζόμενοι από πλευράς τους οφείλουν να ενστερνιστούν, να αποδεκτούν, να τηρούν και να συμμορφώνονται με τους Κανόνες και τα Mέτρα ασφαλείας που θέτει η κάθε επιχείρηση προς όφελος όλων των εμπλεκομένων φορέων.
Αποτελεί πλέον θεσμό και απαράβατη αξία, εν έτη 2022, ο έλεγχος των εργαζομένων κατά την πρόσληψη και περιοδικά, (χωρίς βέβαια αυτό να αποτελέι λόγω μη πρόσληψης ή απόλυσης εργαζομένου), εξασφαλίζοντας και την αρχή ευθύνης του Εργοδότη πέραν της ουσιαστικής κάλυψης και προστασίας του εργαζόμενου.
Η νομοθεσία περί υγείας και ασφάλειας ιδρύθηκε το 1985.
Ερχόμαστε λοιπόν, 37 χρόνια μετά, να αμφισβητούμε, να αντιδρούμε και να γίνεται συζήτηση για το αυτονόητο όσον αφορά την ανάγκη λειτουργίας θεσμοθετημένων κανόνων – πολιτικών στα θέματα υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας.
Με τις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις, τις δημογραφικές αλλαγές και τις αλλαγές στον παραδοσιακό χώρο εργασίας είναι καιρός να διασφαλίσουμε ότι η προσφορά της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας είναι αντάξια του εργασιακού μέλλοντος.
Οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα ενός υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας και ασφάλειας στην εργασία αλλά οφείλουν και να συμμορφώνονται με τους Κανόνες.
Το να είμαστε υγιείς στη δουλειά δεν έχει να κάνει μόνο με τη φυσική μας κατάσταση, αλλά και με την ψυχική μας υγεία και ευεξία (mental/psychological/emotional health).
Ο εργαζόμενος προκειμένου να εργασθεί οφείλει να γνωρίζει το αντικείμενο της εργασίας του, αλλα και το πώς να εργάζεται ορθά με γνώμονα την προστασία της υγείας του.
Το νέο στρατηγικό πλαίσιο για την ΕΑΥ, περιλαμβάνει τρεις οριζόντιους βασικούς στόχους:
–ΑΛΛΑΓΗ: Βελτίωση της ασφάλειας και της υγεία των εργαζομένων σε εποχές ψηφιακής, πράσινης και δημογραφικής μετάβασης
–ΠΡΟΛΗΨΗ: Βελτιώνοντας την πρόληψη ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία και ατυχήματα
–ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ: Διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία και προετοιμασία για πιθανές μελλοντικές κρίσεις έκτακτης ανάγκης.
Σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο οι κίνδυνοι αλλάζουν δραματικά γρήγορα στους χώρους εργασίας και για την αποφυγή επιπτώσεων στην υγεία, θα πρέπει να ενεργοποιούνται Συστήματα Διαχείρισης αναδυόμενων Κινδύνων και να λαμβάνονται μέτρα για την «ασφάλιση του επαγγελματικού κινδύνου». Πολλές φορές υπάρχει υποεκτίμηση των κινδύνων στους οποίους εκτίθονται οι άνθρωποι, η αναγνώριση όμως του ρόλου και της σημασίας εντοπισμού και αντιμετώπισης των κινδύνων καθώς και η ευαισθητοποίηση όλων αποσκοπεί στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας για όλους τους εργαζόμενους και τη διοίκηση.
Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ο COVID19 έχει αναγνωριστεί ως «Επαγγελματική ασθένεια» και αυτό δίνει μια καινούρια διάσταση των πραγμάτων όσον αφορά τη σημασία διασφάλισης της υγείας των εργαζομένων άλλα και τα μέτρα που οφείλει να λαμβάνει ο κάθε Εργοδότης για την προστασία του ιδίου και των εργαζομένων του, καθώς την αρχή ευθύνης την έχει πάντα ο Εργοδότης.
Σημαντικό ζήτημα επίσης αποτελεί και η επανένταξη προς εργασία μετά από ασθένεια ειδικά στην περίπτωση Νόσου Covid19, η οποία μπορεί να επιφέρει μελλοντικά «Long COVID19 symptoms».
Ύστερα από την ακραία καταπόνηση, σωματική και ψυχολογική, που προκαλεί η νόσος COVID-19 ή/και οι παρατεινόμενες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της (σύνδρομο Long COVID), η επιστροφή στην εργασία μπορεί να είναι δύσκολη.
Το σύνδρομο Long COVID μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες. «Long COVID» είναι ο όρος που χρησιμοποιείται σε περίπτωση που, μετά τις τέσσερις εβδομάδες, τα συμπτώματα παραμένουν και εμποδίζουν τον εργαζόμενο να επιστρέψει στις κανονικές του δραστηριότητες.
Η επιστροφή στην εργασία είναι μέρος της διαδικασίας ανάρρωσης, ακόμα και αν στην αρχή πρέπει να γίνεται σταδιακά και με ευελιξία.
Η Ιατρική έγκριση πριν την επιστροφή στην εργασία εξαρτάται από τη θέση εργασίας. (π.χ. αν η εργασία απαιτεί να σηκώνει κανείς βάρη ή συνεπάγεται κάποια άλλη σωματική καταπόνηση, τότε θα πρέπει να γίνουν ιατρικές εξετάσεις καρδιάς και πνευμόνων προτού επιστρέψει κανείς σε τέτοιες δραστηριότητες.
Aν κατέχει κανείς θέση με σημαντικές προδιαγραφές ασφάλειας, ίσως χρειαστούν και άλλες ιατρικές εξετάσεις, όπως αξιολόγηση της όρασης ή της αντίληψης. Αν υπάρχουν κάποια προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας που επιδεινώθηκαν λόγω της COVID-19, θα πρέπει να αξιολογηθούν εκ νέου οι συνθήκες της θέσης που είχε ο εργαζόμενος πριν νοσήσει).
Ένα πρόγραμμα επιστροφής πρέπει να είναι ευέλικτο, να είναι υλοποιήσιμο και να ορίζει τι θα κάνει η κάθε πλευρά και πότε, με αναπροσαρμογές που μπορούν να γίνουν στα καθήκοντά. Η σταδιακή επιστροφή μπορεί να προσαρμόζεται στην πορεία. Το φόρτο εργασίας θα πρέπει να είναι τέτοιο που θα αφήνει δυνάμεις στον εργαζόμενο και για την οικογένεια, τις κοινωνικές του σχέσεις και τον ελεύθερο χρόνο του. Δεν υπάρχουν περιορισμοί στις αναπροσαρμογές.
Οι αναπροσαρμογές θα πρέπει να γίνονται σύμφωνα με τις ατομικές ανάγκες του εργαζόμενου και ανάλογα με τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει, με το πώς επηρεάζουν την ικανότητά του να αναλαμβάνει καθήκοντα και με τη θέση εργασίας του.
Παραδείγματα: Μεταβολή στους χρόνους εργασίας προσέλευσης, αποχώρησης και διαλειμμάτων. Μεταβολή στο ωράριο, π.χ. μικρότερο καθημερινό ωράριο, ρεπό ανάμεσα σε εργάσιμες ημέρες. Μεταβολή στον φόρτο εργασίας, π.χ.: ανάθεση λιγότερων εργασιών από το κανονικό σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, περισσότερος χρόνος για την ολοκλήρωση συνήθων εργασιών. Μεταβολή στο σχήμα εργασίας, π.χ. λόγω της ανάγκης για τακτικά διαλείμματα. Προσωρινές αλλαγές στις αρμοδιότητες ή τα καθήκοντα «τροποποίηση καθηκόντων». Υποστήριξη, π.χ.: σαφής ιεραρχία επίβλεψης — ένα άτομο στο οποίο ο εργαζόμενος μπορεί να προστρέξει, «σύστημα με ζευγάρια», με το οποίο δύο άτομα εργάζονται μαζί ώστε να παρακολουθούν και να βοηθούν το ένα το άλλο, διαλείμματα για ιατρικά ραντεβού, εργασία χωρίς απομόνωση, σαφείς στόχοι και μηχανισμοί επανεξέτασης, μερική κάλυψη του ωραρίου με τηλεργασία από το σπίτι, αναπροσαρμογές στον εξοπλισμό.
Πολλές φορές μια νόσο /παθολογική κατάσταση που ενδέχεται να θεωρηθεί αναπηρία, αναδύει πρόσθετες απαιτήσεις για να προβεί κανείς σε εύλογες προσαρμογές και σύνταξη προσωπικής αξιολόγηση των κινδύνων της υγείας ενός ατόμου εκτιμώντας την επίπτωση των συμπτωμάτων στην ικανότητα λειτουργίας αυτών των εργαζομένων και αξιολόγηση των κινδύνων του χώρου εργασίας/των καθηκόντων του, από τον Ειδικό Ιατρό Εργασίας.
Η επανένταξη στο χώρο εργασίας μετά από ασθένεια προϋποθέτει την αξιολόγηση του εργαζομένου για επιστροφή του στην εργασία και περιλαμβάνει:
–νοητικές: επεξεργασία σύνθετων δεδομένων, εισαγωγή δεδομένων που απαιτεί έντονη συγκέντρωση, γρήγορη εναλλαγή καθηκόντων, χρήση πολλών συστημάτων, σύνθετη λήψη αποφάσεων, γρήγορη λήψη αποφάσεων υψηλού ρίσκου, διαχείριση πολλών ενδιαφερόμενων μερών ή εκθέσεων,
–σωματικές: επαναληπτικές κινήσεις, στατική θέση, περιστασιακή μετακίνηση δύσκολων ή βαριών αντικειμένων,
–συναισθηματικές: επαφή με ευάλωτα άτομα/παιδιά, προβληματικούς πελάτες, πιθανότητα επιθετικής συμπεριφοράς ή βίας, ανάγκη συναισθηματικής ευελιξίας και ανθεκτικότητας.
Οι εργοδότες αναγκάστηκαν να αλλάξουν τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας ώστε το εργασιακό περιβάλλον να είναι ασφαλές για εργαζόμενους και πελάτες. Αγωνίζονταν να διαχειριστούν τον αριθμό των εργαζόμενων που απουσίαζαν λόγω ασθένειας. Η συνεργασία ανάμεσα σε εργαζόμενους και εργοδότες με κοινό στόχο την επιστροφή στην εργασία με τον πιο παραγωγικό τρόπο για όλους τους ενδιαφερόμενους, εφαρμόζοντας προγράμματα επίβλεψης και αποκατάστασης της υγείας (π.χ. τηλεφωνική γραμμή συμβουλευτικής, αποκατάσταση, π.χ. φυσιοθεραπεία και εργοθεραπεία, πρακτική στήριξη σε ζητήματα όπως η φύλαξη παιδιών και τα χρόνια προβλήματα υγείας, που βοηθούν ένα άτομο να αποκτήσει και να διατηρήσει μια θέση εργασίας.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η διατήρηση και η βελτίωση των προτύπων προστασίας για τους εργαζόμενους παραμένει προτεραιότητα για μια οικονομία που λειτουργεί για τους ανθρώπους. Χρειαζόμαστε περισσότερη δράση της ΕΕ για να κάνουμε τους χώρους εργασίας μας κατάλληλους για το μέλλον.
Αυτό δίνει στους εργαζόμενους το δικαίωμα για υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας και της ασφάλειάς τους στην εργασία. Καθώς οικοδομούμε καλύτερα από την κρίση, αυτή η αρχή πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της δράσης μας. Πρέπει να δεσμευτούμε για μια προσέγγιση «όραμα μηδέν» όσον αφορά τους θανάτους που σχετίζονται με την εργασία στην ΕΕ.
Η εφαρμογή εταιρικών διαδικασιών που πρεσβεύουν γενικές πολιτικές που διασφαλίζουν «εργασία σε καλές συνθήκες» για όλους, η εφαρμογή πολιτικής που αφορά τις αναρρωτικές άδειες, η πολιτική ευέλικτου ωραρίου εργασίας, οι υποχρεώσεις σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, η πολιτική περί αναπηρίας και ισότητας δημιουργούν τα σύγχρονα Εταιρικά σχήματα του Health & Safety που πρέπει να εδραιωθούν εν έτη 2022!
Το 2022 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την πρώτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Ανθρώπινο Περιβάλλον – τη Διάσκεψη της Στοκχόλμης το 1972, η οποία οδήγησε στη δημιουργία του UNEP και στον ορισμό της 5ης Ιουνίου κάθε έτους ως Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος.
Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2022 θα διεξαχθεί με θέμα «Μόνο μία Γη», τονίζοντας την ανάγκη να ζήσουμε βιώσιμα σε αρμονία με τη φύση, επιφέροντας μετασχηματιστικές αλλαγές – μέσω των πολιτικών και των επιλογών μας – προς έναν καθαρότερο, πιο πράσινο τρόπο ζωής. «Μόνο μία Γη» ήταν το σύνθημα της Διάσκεψης της Στοκχόλμης το 1972·
Η πανδημία COVID19 δύο χρόνια τώρα μας δίδαξε πόσο σημαντική είναι η ίδρυση και εφαρμογή ουσιαστικής πολιτικής στην υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Αντιστοίχως λοιπόν, το σύνθημα για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία εν έτη 2022 θα ήταν: « Μόνο μία ζωή», ευαισθησία για το Περιβάλλον χωρίς να ξεχνούμε τον «Άνθρωπο»!!!
Ελένη Ζορμπά, MD, PhD, Ειδική Ιατρός Εργασίας
You could read more about Living Excellence Here