Παναγιώτης Κετικίδης, Καινοτομία ή Απομόνωση: Tο μέλλον των περιφερειακών οικοσυστημάτων |

Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, όπου η καινοτομία μπορεί να αποτελέσει είτε εργαλείο ανάπτυξης είτε παράγοντα ενίσχυσης των ανισοτήτων. Η πρόκληση της «διπλής σύγκλισης» – δηλαδή, η ταχύτερη σύγκλιση της Ελλάδας με τους ευρωπαϊκούς δείκτες σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, καθώς και η γεφύρωση των περιφερειακών ανισοτήτων – αποτελεί το κεντρικό ζητούμενο για ένα βιώσιμο μέλλον. Ο στόχος της «διπλής σύγκλισης» – δηλαδή, η γεφύρωση των εσωτερικών περιφερειακών ανισοτήτων και η ενίσχυση της θέσης της χώρας στον ευρωπαϊκό και διεθνή χάρτη καινοτομίας – αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση αλλά και την ευκαιρία της εποχής μας. Ένα συνεργατικό κράτος που λειτουργεί ως ενορχηστρωτής όλων των δυνάμεων είναι απαραίτητο για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Ο Ρόλος των Οικοσυστημάτων Καινοτομίας

Τα οικοσυστήματα καινοτομίας δεν είναι απλώς δομές, είναι ζωντανοί οργανισμοί συνεργασίας που ενώνουν επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, κυβερνήσεις και κοινωνία. Σύμφωνα με το μοντέλο του Daniel Isenberg, τα επιτυχημένα οικοσυστήματα βασίζονται σε έξι πυλώνες:

Πολιτική και Ηγεσία: Υποστηρικτικές πολιτικές και ηγεσία που προωθεί ένα περιβάλλον φιλικό προς την καινοτομία.
Χρηματοδότηση: Παροχή κεφαλαίων από επενδυτικά ταμεία, επιχειρηματικούς αγγέλους και δημόσιους πόρους.
Πολιτισμός: Νοοτροπία που ενθαρρύνει την αποδοχή του ρίσκου και την ανοχή στην αποτυχία.
Υποστήριξη: Δίκτυα υποστήριξης, επιταχυντές και νομική υποδομή.
Ανθρώπινο Κεφάλαιο: Εξειδικευμένοι ερευνητές, τεχνολόγοι και επιχειρηματίες.
Αγορές: Πρόσβαση σε τοπικές και διεθνείς αγορές.

Αποτελούν το υπόβαθρο πάνω στο οποίο νέες ιδέες μετατρέπονται σε προϊόντα, υπηρεσίες και λύσεις που βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων. Ωστόσο, στην Ελλάδα, η ανάπτυξή τους παραμένει ανισομερής, ιδιαίτερα στις περιφέρειες εκτός Αττικής.

Προκλήσεις για την Ελλάδα

Το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια, όπως:

1. Περιφερειακές Ανισότητες: Βασικές υποδομές, όπως οι θερμοκοιτίδες, οι επιταχυντές, οι κόμβοι καινοτομίας, καθώς και τα δίκτυα υποστήριξης καινοτομίας, συγκεντρώνονται κυρίως στην Αττική. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι υπόλοιπες περιφέρειες να έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε αυτές τις κρίσιμες δομές, μειώνοντας τη δυνατότητά τους να συμμετέχουν ενεργά στην καινοτομία.

2. Χρηματοδότηση Πρώιμου Σταδίου: Η Ελλάδα κατατάσσεται προτελευταία στην Ευρώπη σε χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων. Η δημιουργία ταμείων συν-επένδυσης και η ενίσχυση του ρόλου των επιχειρηματικών αγγέλων μπορούν να καλύψουν το κενό.

3. Αποσύνδεση Πανεπιστημίων και Αγοράς: Παρά την υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκή έρευνα, οι περισσότερες καινοτομίες δεν αξιοποιούνται εμπορικά. Η σύνδεση της έρευνας με την αγορά είναι ζωτικής σημασίας.

4. Αποδυνάμωση του Ανθρώπινου Δυναμικού: Η διαρροή εγκεφάλων προς το εξωτερικό αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για τη χώρα, καθώς αποδυναμώνει την εθνική ανταγωνιστικότητα.

5. Ρυθμιστικά Εμπόδια και Γραφειοκρατία: Η πολυπλοκότητα και οι καθυστερήσεις στις διαδικασίες αδειοδότησης αποθαρρύνουν την επιχειρηματικότητα, με αποτέλεσμα πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις να μην παραμένουν στην Ελλάδα.

Η Διπλή Σύγκλιση: Ένα Στρατηγικό Όραμα

Η διπλή σύγκλιση περιλαμβάνει δύο στόχους:

1. Εθνική Σύγκλιση: Η Ελλάδα πρέπει να πλησιάσει τους ευρωπαϊκούς δείκτες, τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Οι συγκρίσεις με χώρες όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία αποκαλύπτουν ότι η χώρα μας υπολείπεται σημαντικά και πρέπει να γεφυρώσει το χάσμα με άμεσα. Η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει τη θέση της στον ευρωπαϊκό χάρτη καινοτομίας, προσελκύοντας επενδύσεις και αναπτύσσοντας εξωστρεφείς επιχειρήσεις που θα λειτουργούν ως πρεσβευτές της ελληνικής τεχνογνωσίας.

2. Περιφερειακή Σύγκλιση: Οι ανισότητες μεταξύ των περιφερειών της χώρας πρέπει να μειωθούν μέσω μιας πολιτικής που λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ανάγκες. Οι επενδύσεις σε υποδομές, η ανάπτυξη δικτύων καινοτομίας και η ενεργοποίηση τοπικών ταλέντων είναι απαραίτητες για να επιτευχθεί ισορροπία. Η βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, η ανάπτυξη τοπικών κόμβων καινοτομίας και η ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων είναι προτεραιότητες.

Το Αθηνοκεντρικό μοντέλο ανάπτυξης έχει δημιουργήσει σημαντικές γεωγραφικές ανισότητες. Για παράδειγμα, η καινοτομία συγκεντρώνεται κυρίως σε αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα – Αττική, ενώ οι περιφέρειες μένουν στο περιθώριο. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της πλατφόρμας Elevate Greece, το 65% των νεοφυών επιχειρήσεων της χώρας βρίσκεται στην Αττική, ενώ περιοχές όπως η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη φιλοξενούν μόλις το 1,5%. (12 επιχειρήσεις). Αυτή η ανισοκατανομή στερεί τις περιφέρειες από την ευκαιρία να αναπτύξουν ταλέντο, να αξιοποιήσουν τοπικούς πόρους και να ενισχύσουν την τοπική οικονομία.

Βασικά Στοιχεία για τη Διπλή Σύγκλιση στην Ελλάδα

Για να επιτευχθεί η διπλή σύγκλιση, χρειάζεται μια ολοκληρωμένη στρατηγική που θα εστιάζει στους εξής άξονες:

Ανάπτυξη Τοπικών Δικτύων: Επέκταση υποδομών καινοτομίας σε όλες τις περιφέρειες.
Σύνδεση Έρευνας και Αγοράς: Προώθηση προγραμμάτων που ενισχύουν την εμπορική αξιοποίηση της ακαδημαϊκής έρευνας.
Ενίσχυση της Χρηματοδότησης: Δημιουργία δημόσιων-ιδιωτικών ταμείων και φορολογικών κινήτρων.
Ψηφιοποίηση: Η προώθηση ψηφιακών λύσεων μπορεί να μειώσει τις περιφερειακές ανισότητες.
Κατάρτιση Εθνικής Στρατηγικής Καινοτομίας: Ανάπτυξη στρατηγικών με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιαγράμματα.
Δημόσιες Συμβάσεις για Startups: Ειδικοί κανονισμοί που επιτρέπουν τη συμμετοχή νεοφυών επιχειρήσεων σε δημόσιους διαγωνισμούς.
Ανοιχτή Καινοτομία: Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ μεγάλων επιχειρήσεων, πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων.
Αύξηση Επενδύσεων: Στόχος να ξεπεραστεί το 3% του ΑΕΠ για έρευνα και ανάπτυξη.

Συμπεράσματα: Καινοτομία ως Πυλώνας Ανάπτυξης και Πράσινης μετάβασης

Η επιτυχία της διπλής σύγκλισης εξαρτάται από μια στρατηγική που βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή όλων των φορέων. Ένα συνεργατικό κράτος, που θα λειτουργεί ως ενορχηστρωτής, μπορεί να διασφαλίσει ότι η καινοτομία δεν θα είναι αποκλειστικό προνόμιο των μεγάλων αστικών κέντρων, αλλά μια ευκαιρία που θα αγκαλιάζει ολόκληρη τη χώρα. Το κράτος πρέπει να συντονίζει τις προσπάθειες μεταξύ επιχειρήσεων, πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και κοινωνίας, διασφαλίζοντας ότι όλοι εργάζονται για τον κοινό στόχο της ανάπτυξης. Με την αξιοποίηση της τεχνολογίας, τη διατήρηση ταλέντων και τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων, και την προώθηση των πράσινων λύσεων, η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί ως ένα διεθνές κέντρο καινοτομίας. Η «διπλή σύγκλιση» δεν είναι απλώς ένας στόχος, αλλά μια στρατηγική που μπορεί να μεταμορφώσει την οικονομία και την κοινωνία, εξασφαλίζοντας ένα βιώσιμο, ανταγωνιστικό και ευημερούν μέλλον. Η Ελλάδα έχει τα συστατικά για να μετατρέψει τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Με συντονισμένες πολιτικές και δράσεις, η χώρα μπορεί να μετατρέψει την πρόκληση σε ευκαιρία, δημιουργώντας ένα οικοσύστημα καινοτομίας που θα ενδυναμώνει το σύνολο της κοινωνίας.

Δρ. Παναγιώτης Χ. Κετικίδης, BSC, MSc, Ph.D., Πρόεδρος της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας Α.Ε, Πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEERC), Αντιπρόεδρος Έρευνας & Καινοτομίας, University of York Europe Campus, CITY College, Μέλος του Δ.Σ. στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο των Επιχειρηματικών Αγγέλων (ΕΒΑΝ), Πρόεδρος & Συν-ιδρυτής του Ελληνικού Δικτύου Επιχειρηματικών Αγγέλων (HeBAN), Επίτιμο μέλος του Δ.Σ. – Σύνδεσμος Εξαγωγέων Ελλάδος (ΣΕΒΕ), Μέλος της επιτροπής Εκπαίδευσης-Καινοτομίας-Επιχειρηματικότητας στο Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο: “Καινοτομία ή Απομόνωση: Tο μέλλον των περιφερειακών οικοσυστημάτων” | Date: 17/01/2025 © Energizing Greece Magazine | 4th Edition March – April 2025 |

#EnergizingGreece

#EnergizingGreeceMagazine

#BePartOfTomorrowsWorld

#FollowTheLeadersOfE

#GrowthEffectForGreece

#FollowThePioneers

#GreeceIsTheDestination

#RegionsOfGreece

#PrimeMinistersOfDelphi

#WordExcellence

#ShowcasingSuccess

#ViewOfUniqueness