Γαβριήλ Αμίτσης |

1. Η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και βιώσιμη στέγαση (affordable and sustainable housing) αναγνωρίζεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2010 ως μία κρίσιμη κοινωνικοοικονομική πρόκληση στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Εάν και η άσκηση στεγαστικών πολιτικών παραμένει αποκλειστική αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων, τα όργανα της ΕΕ έχουν υιοθετήσει μία σειρά υποστηρικτικών πρωτοβουλιών, με πλέον χαρακτηριστικές την χρηματοδότηση προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας από πόρους του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και την δημιουργία χαρτοφυλακίου για την Ενέργεια και τη Στέγαση στη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή της περιόδου 2024-2029.

2. Ο βαθμός δυσκολίας απόκτησης ιδιόκτητης κατοικίας έχει αυξηθεί ραγδαία σε σύγκριση με την δεκαετία του 2000 στην Ελλάδα, με τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης να έχουν μειωθεί κατακόρυφα κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες (από το 84,6% το 2005 στο 69,6% το 2022). Οι τιμές των ακινήτων εκτινάχθηκαν εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης, της έλλειψης προσφοράς και του πληθωρισμού, ακολουθώντας τις σχετικές τάσεις στην ΕΕ (οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν κατά 47% την περίοδο 2010-2022).. Παράλληλα, ανέκυψαν σημαντικά προβλήματα σε σχέση με την πρόσβαση σε μισθωμένες κατοικίες, καθώς το ύψος των ενοικίων αυξήθηκε την περίοδο 2018-2022 τουλάχιστον κατά 37%.

3. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και βιώσιμη στέγαση πρέπει να προσεγγίζεται από τις πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα υπό το πρίσμα των συνθηκών μίας οξείας στεγαστικής κρίσης που επιδεινώνεται από τον σημαντικό σταδιακό περιορισμό της στεγαστικής πίστης Η χώρα μας έχει, πλέον, το υψηλότερο κόστος στέγασης σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημα στην Ε.Ε. Σύμφωνα, μάλιστα, με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό αυτό ξεπέρασε το 2023 το 35%, σημειώνοντας αύξηση σε σχέση με το 2022. Τα ποσοστά υπερβολικής στεγαστικής επιβάρυνσης (περιπτώσεις ατόμων που δαπανούν άνω του 40% του εισοδήματός τους για στέγαση) αγγίζουν το 40,5% για την κατηγορία των ενοικιαστών. Για όσους μένουν σε ιδιόκτητη κατοικία, το ποσοστό υπερβολικής στεγαστικής επιβάρυνσης είναι 22,3%.

4. Η Ελληνική πολιτεία δεν έχει υιοθετήσει ένα Νόμο – Πλαίσιο για την διασφάλιση οικονομικά προσιτής και βιώσιμης στέγασης, όπως για παράδειγμα η Γαλλία (ELAN Law on Housing 2018), το Ηνωμένο Βασίλειο (Social Housing Act 2023) και η Ιρλανδία (Affordable Housing Act 2021). Προωθεί, όμως, για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του 2020 ένα πλέγμα νομοθετικών πρωτοβουλιών με υψηλή επίδραση στον τομέα της στέγασης, όπως ιδίως ο Ν. 4921/2022 (άρθρα 43-44), ο Ν. 5006/2022 (το άρθρο 10 εισάγει την έννοια της κοινωνικής κατοικίας στην Ελληνική έννομη τάξη) και ο Ν. 5107/2024. Παράλληλα, αξιοποιεί πόρους της ΕΕ για την δανειακή υποστήριξη της αγοράς πρώτης κατοικίας, την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης / ανακαίνισης κατοικιών και την υλοποίηση πιλοτικού Προγράμματος Κοινωνικής Μίσθωσης.

5. Οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις αποτελούν de facto προπαρασκευαστικά εργαλεία προώθησης ενός αναπτυξιακού υποδείγματος αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης στη χώρα μας, το οποίο πρέπει να αποτελέσει τη νέα «μεγάλη προτεραιότητα» της Ελληνικής πολιτείας υπό το πρίσμα τεσσάρων βασικών προκλήσεων.

i. Πρώτη πρόκληση: Η υιοθέτηση ενός πρότυπου Νόμου – Πλαισίου που θα θέτει τις αρχές και τους πυλώνες του Εθνικού Συστήματος Προσιτής και Βιώσιμης Στέγασης

ii. Δεύτερη πρόκληση: Η οργανωτική θωράκισητου Εθνικού Συστήματος Προσιτής και Βιώσιμης Στέγασης σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης μέσω της ίδρυσης του Υπουργείου Στέγασης (όπως το Γερμανικό Υπουργείο Στέγασης, Αστικής Ανάπτυξης & Κατασκευών ή το Ολλανδικό Υπουργείο Στέγασης & Εδαφικού Σχεδιασμού), της ενίσχυσης του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και της σύστασης του Εθνικού Οργανισμού Στέγασης (όπως η Ιρλανδική Housing Agency και ο Κυπριακός Οργανισμός Αναπτύξεως Γης).

iii. Τρίτη πρόκληση: Η ενεργοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του οικοσυστήματος της κοινωνικής οικονομίας για την ανάπτυξη τοπικών σχεδίων κοινωνικής κατοικίας.

iv. Τέταρτη πρόκληση: Η κατοχύρωση της χρηματοδοτικής βιωσιμότητας του Εθνικού Συστήματος Προσιτής και Βιώσιμης Στέγασης, αξιοποιώντας νέους πόρους του κρατικού προϋπολογισμού, τους πόρους της ΕΕ (Πολιτική Συνοχής, Μέσο Ανάκαμψης κλπ.), τους πόρους του Συμβουλίου της Ευρώπης (Τράπεζα Ανάπτυξης) και την αναμενόμενη υψηλή συνεισφορά των συντελεστών της ιδιωτικής αγοράς στέγασης (ιδιοκτήτες κατοικιών, επενδυτές, τράπεζες, Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσίακαι κατασκευαστικές εταιρίες) στο πλαίσιο υλοποίησης του πρώτου Ευρωπαϊκού Σχεδίου Οικονομικά Προσιτής Στέγασης (European Affordable Housing Plan) και της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Kατασκευή Kατοικιών (European Strategy for Housing Construction).

Δρ. Γαβριήλ Αμίτσης, Καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας / Διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής: “Το αναπτυξιακό υπόδειγμα αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης στην Ελλάδα” | Date: 04/02/2025 © Energizing Greece Magazine | 4th Edition March – April 2025 |

#EnergizingGreece

#EnergizingGreeceMagazine

#BePartOfTomorrowsWorld

#FollowTheLeadersOfE

#GrowthEffectForGreece

#FollowThePioneers

#GreeceIsTheDestination

#RegionsOfGreece

#PrimeMinistersOfDelphi

#WordExcellence

#ShowcasingSuccess

#ViewOfUniqueness