Χρήστος Νούνης |

Η Επαγγελματική Ασφάλιση (2^ος Πυλώνας) αποτελεί έναν μηχανισμό πρόσθετης ασφαλιστικής προστασίας των εργαζομένων που χαρακτηρίζεται από τον προαιρετικό του χαρακτήρα ως προς την υπαγωγή των ασφαλισμένων μελών του σε αυτόν και ο οποίος δρα συμπληρωματικά ως προς τη βασική, υποχρεωτικού χαρακτήρα, δημόσια κοινωνική ασφάλιση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελεί μια εμπειρικά δοκιμασμένη και αποτελεσματική λύση συστηματικής και μακροπρόθεσμης αποταμίευσης των εργαζομένων για την ενίσχυση του εισοδήματός τους κατά την περίοδο κοντά και μετά τη συνταξιοδότηση και τη διασφάλιση της διατήρησης ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης κατά την τρίτη ηλικία. Ο συνταξιοδοτικός αυτός αποταμιευτικός μηχανισμός λειτουργεί στη χώρα μας, αλλά και διεθνώς, μέσω του θεσμού των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.) ή Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (Ι.Ε.Σ.Π.), όπως είναι η σύγχρονη ευρωπαϊκή τους ονομασία.

Το διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων προκλήσεων, από εμφανώς μειωμένα ποσοστά εθνικής αποταμίευσης σε πληθώρα χωρών, γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού, υπογεννητικότητα, καθώς επίσης και από εκτεταμένη τάση συρρίκνωσης των τρεχουσών αλλά και μελλοντικών συνταξιοδοτικών παροχών προς τους εργαζόμενους. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επαγγελματική Ασφάλιση – ο αρχαιότερος πυλώνας ασφάλισης παγκοσμίως – μπορεί να προσδώσει μοναδικά οφέλη στους σημερινούς εργαζόμενους, προστατεύοντας το βιοτικό τους επίπεδο κατά την περίοδο της αφυπηρέτησής τους, μέσω της εξασφάλισης πρόσθετων συνταξιοδοτικών πόρων.

Ωστόσο, ενώ ο κλάδος της Επαγγελματικής Ασφάλισης είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος και ακμάζων σε διεθνές επίπεδο, ιδιαίτερα δε στις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, η διείσδυσή του στην ελληνική αγορά εργασίας παραμένει ιδιαίτερα περιορισμένη. Μάλιστα, η Ελλάδα καταλαμβάνει μέχρι και σήμερα θέση ουραγού στον ΟΟΣΑ στη σχετική κατάταξη των χωρών-μελών του με κριτήριο τη διείσδυση του 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης και των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.) στο ασφαλιστικό σύστημα, καθώς το μέγεθος των ελληνικών Τ.Ε.Α. προαιρετικής ασφάλισης σε όρους αξίας περιουσιακών στοιχείων προσεγγίζει μόλις το 0,1% του ΑΕΠ ενώ η συμμετοχή εργαζομένων σε αυτά προσεγγίζει μόλις τα 60.000 ασφαλισμένα μέλη (ήτοι το 1,3% του εργατικού δυναμικού της χώρας), με βάση στατιστικά στοιχεία του 2024.

Σήμερα, ο θεσμός της Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα καταγράφει 29 Τ.Ε.Α. στο ενεργητικό του, έχοντας διαγράψει έντονα ανοδική πορεία την τελευταία εξαετία, καθώς στο διάστημα αυτό ιδρύθηκαν 16 από τα 29 εν λειτουργία Τ.Ε.Α. από εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε πολύ δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας (χρηματοπιστωτικό, ναυτιλιακό, πολυεθνικές επιχειρήσεις κ.ά.). Είναι δε ιδιαίτερα αισιόδοξο το αυξημένο ενδιαφέρον των διοικήσεων των εργοδοτριών εταιρειών να δημιουργήσουν Τ.Ε.Α., εντάσσοντας μάλιστα την ενέργεια αυτή στη συνολική τους πολιτική βέλτιστης διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού τους.

Τι είναι η Επαγγελματική Ασφάλιση

Πρόκειται για ένα συμπληρωματικό σύστημα χορήγησης συνταξιοδοτικών παροχών, από κοινωνικούς και ιδιωτικούς φορείς, το οποίο εφαρμόζεται αποτελεσματικά σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και συνδυάζει το αναδιανεμητικό και το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, επιτρέποντας την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διασπορά δημογραφικών και οικονομικών κινδύνων.

Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.) έχουν σκοπό την παροχή στα ασφαλισμένα τους μέλη πρόσθετης ασφαλιστικής προστασίας, πέραν αυτής που παρέχει τα δημόσιο, υποχρεωτικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Οι ασφαλιστικοί κίνδυνοι που καλύπτουν τα Τ.Ε.Α. είναι, ενδεικτικά, αυτοί του γήρατος, του θανάτου, της αναπηρίας, του επαγγελματικού ατυχήματος, της ασθένειας και της διακοπής της εργασίας. Οι δε παροχές τους χορηγούνται σε είδος ή σε χρήμα και καταβάλλονται περιοδικώς ή εφάπαξ.

Η ίδρυση επαγγελματικού ταμείου στην Ελλάδα είναι προαιρετική και λαμβάνει χώρα ανά επιχείρηση ή κλάδο/κλάδους εργαζομένων ή πλέον με το νέο θεσμικό πλαίσιο από πολλές επιχειρήσεις (πολύ-εργοδοτικά ή πολύ-επιχειρησιακά επαγγελματικά ταμεία). Η πρωτοβουλία για την ίδρυσή τους ανήκει στους κοινωνικούς εταίρους, δηλαδή στους εργαζομένους ή τους εργοδότες ή στις περιπτώσεις εργοδοτικών και όχι κλαδικών Τ.Ε.Α. η σύστασή τους πραγματοποιείται από σύμπραξη και κοινή πρωτοβουλία των δύο μερών της αγοράς εργασίας, ήτοι εργοδοτών και εργαζομένων.

Τα σημαντικά οφέλη της Επαγγελματικής Ασφάλισης για τους συμμετέχοντες στην αγορά εργασίας κοινωνικούς εταίρους (εργοδότες-εργαζόμενους)

Από την πλευρά της ζήτησης εργασίας, τα Τ.Ε.Α. αποτελούν για τις επιχειρήσεις σύγχρονο εργαλείο προσέλκυσης και διατήρησης του ανθρώπινου δυναμικού τους. Με άλλα λόγια, μία επιχείρηση που θα εντάξει την ίδρυση και λειτουργία επαγγελματικού ταμείου για τους εργαζομένους της στην επιχειρησιακή της στρατηγική εταιρικής διακυβέρνησης, μπορεί να προσδοκά σημαντικά εταιρικά οφέλη. Και αυτό διότι η υλοποίηση μιας τέτοιας στρατηγικής επιλογής αποτελεί σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο κινητροδότησης του ανθρώπινου δυναμικού καθώς, πρακτικά, το Τ.Ε.Α. αποτελεί στρατηγικό εργαλείο προσέλκυσης, διατήρησης, κινητροδότησης και πρόσθετης ανταμοιβής των εργαζομένων μιας επιχείρησης που συμβάλει – όπως έχει αποδειχτεί εμπειρικά – στην αύξηση της αφοσίωσης και της παραγωγικότητας του ανθρώπινου δυναμικού στην δυναμική της λειτουργία, ειδικά στο σύγχρονο μεταβαλλόμενο περιβάλλον της αγοράς εργασίας που διέπεται από έντονα χαρακτηριστικά ανταγωνισμού κινητικότητας των εργαζομένων.

Όσον αφορά την πλευρά της προσφοράς εργασίας, τα Τ.Ε.Α. συνιστούν οντότητες με προεχόντως κοινωνικό σκοπό που συνίσταται στην βελτίωση των συνταξιοδοτικών παροχών για όλους τους εργαζομένους (αποταμιευτικά οχήματα «μαζικής» ασφαλιστικής προστασίας) και τη διατήρηση του επιπέδου διαβίωσής τους κατά την μετα-εργασιακή περίοδο της ζωής τους. Επιπλέον, η ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων στις διαδικασίες ίδρυσης και διοίκησης του επαγγελματικού ταμείου ισχυροποιεί τους δεσμούς τους με τον εργοδότη, ενώ η απευθείας επικοινωνία τους με το Τ.Ε.Α. και το υψηλό επίπεδο διαφάνειας στη διοικητική τους λειτουργία, ενδυναμώνει το αίσθημα ασφάλειας των εργαζομένων και τελικά της παραγωγικότητα της εργασίας τους.

Τέλος, η σύμπραξη και συμμετοχή εργοδοτών και εργαζομένων στην διοίκηση και λειτουργία των Τ.Ε.Α., σε κλίμα συνεργασίας και διαλόγου, συμβάλλει καθοριστικά στην εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και στην άσκηση χρηστής διοίκησης και εταιρικής διακυβέρνησης, οδηγώντας καταληκτικά στην μεγέθυνση της αξίας των επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.

Σε εμπεριστατωμένη μελέτη του ΙΟΒΕ (2022) για την επαγγελματική ασφάλιση στη χώρα μας, διατυπώνεται το βασικό συμπέρασμα ότι εφόσον ο 2^ος Πυλώνας Ασφάλισης διεισδύσει σημαντικά στην αγορά εργασίας και καλύψει τουλάχιστον το 1/3 του εργατικού δυναμικού (από μόλις 1,3% σήμερα), μπορεί – μεταξύ άλλων – να διαδραματίσει ρόλο αναπτυξιακού μοχλού στην ελληνική οικονομία μέσω σχηματισμού σημαντικών κεφαλαιακών αποθεμάτων που θα ενισχύσουν τις παραγωγικές επενδύσεις και υποδομές της χώρας και θα οδηγήσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας και στη μεγέθυνση του ΑΕΠ (εκτίμηση για ετήσια αύξησή του κατά 1 δισ. ευρώ στην 20ετία κατά μέσο όρο).

Συμπερασματικά, η διείσδυση του κεφαλαιοποιητικού 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης στην αγορά εργασίας κρίνεται εθνικά αναγκαία και πρέπει να τύχει έμπρακτης υποστήριξης από τους κοινωνικούς εταίρους. Θα μπορούσε μάλιστα να εισαχθεί στον σκληρό πυρήνα του νέου κοινωνικού συμβολαίου που προτείνει ο νέος Πρόεδρος του ΣΕΒ να συναφθεί μεταξύ επιχειρήσεων, εργαζομένων και Πολιτείας, για την πρόοδο της χώρας που θα προκύψει μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας, της βελτίωσης του εργασιακού πλαισίου σε όρους παροχών και ευελιξίας, τη δημιουργία ακόμα περισσότερων καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας και καταληκτικά της ανάπτυξης των επιχειρήσεων και της εθνικής οικονομίας.

Δρ. Χρήστος Π. Νούνης, Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.) και Πρόεδρος Δ.Σ. Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης Υπουργείου Οικονομικών (Τ.Ε.Α.-ΥΠ.ΟΙΚ.): “Επαγγελματική Ασφάλιση: Δυναμικό εργαλείο αύξησης της παραγωγικότητας των εργαζομένων και ανάπτυξης των επιχειρήσεων και του ΑΕΠ” | Date: 03/02/2025 © Energizing Greece Magazine | 4th Edition March – April 2025 |

#EnergizingGreece

#EnergizingGreeceMagazine

#BePartOfTomorrowsWorld

#FollowTheLeadersOfE

#GrowthEffectForGreece

#FollowThePioneers

#GreeceIsTheDestination

#RegionsOfGreece

#PrimeMinistersOfDelphi

#WordExcellence

#ShowcasingSuccess

#ViewOfUniqueness