Αναμφίβολα, ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς: ένας οικονομικά και πολιτικά πολυκεντρικός κόσμος στον οποίο τα ταυτοτικά ζητήματα αναδύονται με μεγαλύτερη ένταση και διεθνείς εμπορικές τριβές αλλάζουν συνεχώς τα επενδυτικά δεδομένα αποτελεί πρόκληση για όποιον επιδιώκει προσωπικά την επιχειρηματική ανάπτυξη αλλά και συλλογικά την οικονομική μεγέθυνση. Όλοι όμως γνωρίζουν ότι οι προκλήσεις παραδοσιακά συνδέονται με υψηλή μεταβλητότητα, πράγμα το οποίο σχεδόν αντανακλαστικά μπορεί να οδηγήσει τους επενδυτές στην αναζήτηση ασφαλών λιμανιών και την παγκόσμια οικονομία σε μια υφεσιακή τροχιά. Τίποτα όμως δεν είναι προδιαγεγραμμένο: αρκεί να ξαναρίξουμε μια ματιά στις βάσεις της ανάπτυξης, όπως μας παραδίδονται από την κλασική οικονομική θεωρία. Σε εθνικό επίπεδο, καθώς αντιμετωπίζουμε για πρώτη φορά τους επαίνους των αναλυτών, μπορούμε να αντιληφθούμε παράλληλα τις γεωπολιτικές προκλήσεις στην ευρύτερη περιοχή μας ως μια ευκαιρία να αναβαθμίσουμε τον στρατηγικό μας ρόλο και συνακόλουθα την εθνική επιχειρηματική μας αυτοπεποίθηση.
Πλέοντας μεταξύ γεωπολιτικής συγκυρίας και οικονομικού κύκλου
Η σχέση μεταξύ γεωπολιτικής συγκυρίας και οικονομικής κατάστασης έχει εξεταστεί κυρίως ως μια αλληλουχία αρνητικών εξελίξεων: ασταθής γεωπολιτικά κατάσταση, αποεπένδυση και ύφεση. Η συριακή κρίση αρκεί για να αντιληφθούμε τις ολέθριες οικονομικά συνέπειες της αστάθειας που καταλήγει σε ανοιχτή σύγκρουση: για παράδειγμα, μέχρι και η φαινομενικά κερδισμένη από τις πρόσφατες επεμβάσεις της Τουρκία, βρίσκεται σε οικονομικό επίπεδο πολλαπλώς εκτεθειμένη και απομονωμένη. Ακόμα και αν επιχειρηματολογούσαμε ότι τα δύο φαινόμενα δε συνδέονται σε πρώτο επίπεδο αιτιωδώς, η παγκόσμια ιστορία έχει να παρουσιάσει σειρά περιπτώσεων σπασμωδικών γεωπολιτικά ενεργειών, με σκοπό την αλλαγή ατζέντας και τη φυγή από μια αρνητική οικονομική προοπτική.
Αντί όμως να εξετάζουμε τη σύνδεση αρνητικών οικονομικών και γεωπολιτικών εξελίξεων, θα ήταν πιο χρήσιμο να δούμε τα οικονομικά και επιχειρηματικά οφέλη από μια δυναμική αντιμετώπιση των γεωπολιτικών προκλήσεων. Και πρώτα πρώτα να αντιληφθούμε ότι η βέλτιστη επιλογή συνίσταται στο να μην παρασυρθούμε στη δίνη συγκρουσιακών διεθνών σχέσεων και να επιμείνουμε στη διατήρηση της σταθερότητας στην ευρύτερη-έως και ευρύτατη- περιοχή. Η επιμονή θα μας καταστήσει εγγυητές όταν τα πάθη κατασιγάσουν και γίνει αντιληπτή η πολιτική και οικονομική σημασία της σταθερότητας σε σχέση με όλες τις μεγάλες προκλήσεις: τη μεταναστευτική και προσφυγική κρίση ως αποτέλεσμα και της πολεμικής κρίσης στη Συρία, την άνοδο του λαϊκισμού και του φονταμενταλισμού ως πολιτικών κινημάτων υποστηρικτικών της κλειστής κοινωνίας, αλλά και μια πιθανή οικονομική κρίση εκκινούσα από υφεσιακά χαρακτηριστικά. Μια χώρα που οραματίστηκε τη σταθερότητα, έχτισε διπλωματικές σχέσεις σε περιφερειακό επίπεδο με αυτό το γνώμονα και διαχρονικά έχει να επιδείξει μια εξωστρεφή επιχειρηματική τάξη, μπορεί να αποτελέσει έναν περίπου αυτονόητο επενδυτικό προορισμό στην περιοχή.
Ας σκεφτούμε τέλος το υπόδειγμα οικονομικής μεγέθυνσης του Solow: αναγκαίες συνθήκες για την ανάπτυξη είναι η αύξηση του εργατικού δυναμικού, μέσα από την αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με την τεχνολογική εξέλιξη. Αυτή η τελευταία παράμετρος μπορεί να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις μέσα στα επόμενα χρόνια, μέσω της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, υπό την προϋπόθεση της αποτελεσματικότερης ρύθμισής της σε διεθνές επίπεδο. Ακόμα και για χώρες, όπως η δική μας, που κατά βάση καταναλώνουν και δεν παράγουν τεχνολογία, οι εξελίξεις θα είναι θετικές. Πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό ότι το δημογραφικό, εκτός από θέμα εθνικής επιβίωσης, συνιστά και μείζον θέμα οικονομικής επιβίωσης. Μόνο μέσα από την έξυπνη χρήση των νέων τεχνολογιών ταυτόχρονα με μια στοχοθετημένη δημογραφική πολιτική θα μπορέσουμε να συνδυάσουμε μια πειστική σταθεροποιητική στάση στην ευρύτερη γεωπολιτικά περιοχή με την προσέλκυση επενδύσεων που θα τροφοδοτούν την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας.
Παναγιώτης Δουδωνής, Συνταγματολόγος, Λέκτορας, Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Πανεπιστημίου Οξφόρδης
You could find out more about University of Oxford HERE