Ζούμε στην απαρχή μίας νέας, θαυμαστής εποχής, της εποχής της περίφημης Τετάρτης βιομηχανικής επανάστασης, η οποία σε λίγα χρόνια με τις αλλαγές που θα επιφέρει θα ανατρέψει πλήρως τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, επικοινωνούμε, διασκεδάζουμε, ταξιδεύουμε. Όλα όσα σήμερα έχουμε ως δεδομένα, ως βεβαιότητες χρόνων τελειώνουν, όπως τελείωσαν απότομα και οι βεβαιότητες προηγούμενων δεκαετιών για το πώς ήταν χωρισμένος ο κόσμος, για το πώς σκεπτόταν και για το πώς προχωρούσε.
Ο κόσμος με πρωτόγνωρη ταχύτητα, σε σχέση με τις προηγούμενες τρεις επαναστάσεις, γίνεται ψηφιακός, υπερσύγχρονος, με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ να είναι σε λίγα χρόνια κομμάτι της οικιακής και της επαγγελματικής μας καθημερινότητας.
Νανοτεχνολογία, Βιοτεχνολογία, Κυβερνοφυσικά Συστήματα, Υπολογιστικό νέφος, Ρομποτική, μάθηση μηχανών και εκτυπωτές 3D θα δημιουργήσουν νέο πλούτο, νέες θέσεις εργασίας, αλλά και ανάγκη υψηλής εξειδίκευσης και νέες προκλήσεις στον χώρο της εκπαίδευσης, καθώς τα επαγγέλματα του μέλλοντος απαιτούν καινούρια και σύγχρονη γνώση, καθώς και ανάγκη αλμάτων στον τρόπο της παροχής της.
Η νέα εποχή, χωρίς βεβαιότητες και κεκτημένα, είναι μία εποχή σκληρού ανταγωνισμού και καθημερινής και μετρήσιμης προόδου, αλλά και ορατών κινδύνων περιθωριοποίησης κοινωνικών ομάδων, που θα θεωρηθούν ψηφιακά αναλφάβητες, αλλά και εργαζομένων με χαμηλά προσόντα και εξειδίκευση. Η επέλαση των ρομπότ εκτιμάται ότι μόνο το 2030 θα εξαλείψει 800 εκατ. θέσεις, που αντιστοιχούν στο 20% του σημερινού παγκόσμιου εργατικού δυναμικού.
Την ισορροπία μεταξύ σύγχρονης τεχνολογίας και κοινωνικής ευημερίας μπορεί να τη φέρει η άσκηση προοδευτικών πολιτικών, που δεν θα περιμένουν παθητικά την όποια «καταστροφή», που δεν θα εχθρεύονται, αλλά θα υποστηρίζουν την προαγωγή της καινοτομίας. Οι προκλήσεις είναι μπροστά μας, ο χρόνος προσαρμογής και μετεξέλιξης περιορισμένος και η σύγκρουση ανάμεσα σε όσους έχουν δημιουργικότητα και ανοιχτό πνεύμα και σε όσους παραμένουν προσκολλημένοι σε μοντέλα του παρελθόντος, με διάθεση άμυνας και προάσπισης «κεκτημένων» άλλων εποχών, αναπόφευκτη. Οι νικητές αυτής της σύγκρουσης θα καθορίσουν και την πορεία της χώρας στο μέλλον, εάν δηλαδή θα εκμεταλλευθεί τα νέα δεδομένα, τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που ανοίγονται, προκειμένου να προσφέρει πρόοδο σε όλους τους πολίτες, ή εάν θα μείνει πίσω, ουραγός και επαίτης, χάνοντας και αυτήν τη φορά –με ολέθριες ίσως συνέπειες– το τρένο της νέας εποχής.
Για τις επιλογές που θα γίνουν έχουμε όλοι ευθύνη, πολίτες και πολιτικοί. Στην αρχή μίας καινούριας περιόδου, μετά τη δεκαετή κρίση, δεν δικαιολογείται ούτε η άγνοια ούτε η αδιαφορία ούτε –πολύ περισσότερο– η επανάληψη πρακτικών και συμπεριφορών που τελικά κόστισαν για χρόνια στον καθένα μας προσωπικά, αλλά και στη χώρα ως σύνολο.
Δημήτρης Τάκης, Δημοσιογράφος